Η Ιερισσός βρίσκεται στην ανατολική ακτή του π.Νομού Χαλκιδικής, στον ομώνυμο κόλπο και στην αρχή της χερσονήσου του Άθω. Ο σημερινός οικισμός δημιουργήθηκε μετά τον σεισμό του 1932.
Η νέα θέση του βρίσκεται βορειοδυτικά της παλαιάς και ψηλότερα ως προς το υψόμετρο της θάλασσας, όπου οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ευνοϊκότερες.
Η Ιερισσός αναγνωρίστηκε ως Κοινότητα το 1918 (Β.Δ. 28.6.1918, ΦΕΚ 152Α/ 1918) και σήμερα είναι έδρα του Δήμου Αριστοτέλη. Ο πληθυσμός της στην απογραφή του 1928 που προηγήθηκε του σεισμού, ήταν 2.218 κάτοικοι.
Τα όρια της κτηματικής περιοχής της Ιερισσού καθορίστηκαν την 13 Σεφέρ 1245 ή 1830, με Απόφαση της Τουρκικής Διοίκησης, με αφορμή την πρόθεσή της να συγκεντρώσει και να εποικίσει πάλι τους αρχικούς τόπους εγκατάστασης, μετά την επανάσταση του 1821 οπότε οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν.
Η κτηματική περιοχή της Ιερισσού προέκυψε από απαλλοτριώσεις τριών αγροκτημάτων των Ι.Μονών Χιλανδαρίου, Ξηροποτάμου και Ξενοφώντος.
Ο σεισμός του 1932
Ιδιαίτερη τομή για την πολεοδομική ιστορία της Ιερισσού αποτέλεσε ο σεισμός της 26ης Σεπτεμβρίου 1932 (ημέρα Δευτέρα, ώρα 21.22) που προκάλεσε τη μεταφορά και το σχεδιασμό του οικισμού στη νέα θέση. Ο σεισμός έγινε αισθητός σε εκτεταμένη περιφέρεια, από Διδυμότειχο έως Ιωάννινα και από Βόλο έως Σέρρες. Στον ημερήσιο τύπο γράφτηκε ότι η δόνηση έγινε επίσης αισθητή, χωρίς να προκαλέσει ζημιές, στη Λήμνο, Ν.Βουλγαρία και Αδριανούπολη.
Το μέγεθος του σεισμού ήταν 7.0 (κλίμακα Ρίχτερ) ενώ ακολούθησε μεγάλος αριθμός μετασεισμών, που συνεχίζονταν έως την 31.5.33 με μεγαλύτερους έναν την ίδια μέρα με τον κύριο σεισμό (21.26, Μ=6.0) και άλλον την 11.5.1933.
Οι σεισμικές δονήσεις ανήκαν στην κατηγορία των καθαρώς τεκτονικών, μεταπτωσιγενών σεισμών ενώ προηγήθηκε μία πρόδρομος έντονη δράση με αποτελέσματα καταστροφικά εντός της πλειστοσείστου ζώνης.
Συνέπειες του σεισμού. Ο σεισμός της Ιερισσού, ήταν εξαιρετικά ισχυρός από πλευράς όχι μόνο έντασης αλλά και μεγέθους καταστροφών. Η κλίμακα της καταστροφής σε ανθρώπινες ζωές, σε υλικές ζημιές, σε αποδιοργάνωση των δικτύων και της κοινωνικής ζωής, ήταν τέτοια που προκάλεσε την πανελλήνια συγκίνηση και αναστάτωση, με αναφορές που αφορούσαν στα ζητήματα διατροφής, προσωρινής και μόνιμης στέγασης των κατοίκων και στη γενικότερη αποκατάσταση των οικισμών.
Ο σεισμός βρήκε τους κατοίκους να ενημερώνονται συγκεντρωμένοι στα γραφεία των ΤΤΤ και να σχολιάζουν τα έως τότε γνωστά αποτελέσματα, καθώς είχαν μόλις προηγηθεί οι βουλευτικές εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου. Επιτροπές μηχανικών περιηγήθηκαν τον τόπο και εργάσθηκαν για την αποκατάσταση, με επί κεφαλής τον αρχιτέκτονα Αλέξ. Δραγούμη, αδελφό του Γ.Δ.Μακεδονίας, και τους Ι.Δεσποτόπουλο, Στ.Παπαδάκη, Π.Καραντινό, Γ.Καλύβα, Ν.Κιτσίκη, ομάδα που είχε στενή επαφή με τον κύκλο των αρχιτεκτόνων του μοντέρνου κινήματος.
*Κείμενο: ΜΑΡΙΑ ΛΙΛΙΜΠΑΚΗ-ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ αρχιτέκτων, αρχαιολόγος
