Δημήτρης Βακόνδιος θέλησε να πιει τον συνηθισμένο του καφέ….
Ο φραπές ανακαλύφθηκε τυχαία, το 1957 στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης.
Αποτελεί ελληνική πατέντα και δεν σερβίρεται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου.
Ο φραπέ είναι ο παγωμένος στιγμιαίος καφές που παρασκευάζεται με χτύπημα είτε σε σέικερ είτε με ειδικό μιξεράκι, δημιουργώντας αφρό.
Εξ’ ου και το όνομά του, από την ομώνυμη γαλλική λέξη (frappe), που σημαίνει χτυπημένος. Συνοδεύεται από πολλά παγάκια και πίνεται με καλαμάκι.
Ανακαλύφθηκε στην Ελλάδα και δεν παρασκευάζεται σε άλλες χώρες, προς απογοήτευση αρκετών Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό.
Η πρώτη ύλη του φραπέ χρησιμοποιείται σε πολλά μέρη αλλά πουθενά δεν σερβίρεται όπως ο φραπές, που ανακαλύφθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Η τυχαία ανακάλυψη
Ο φραπές μετρά περίπου 60 χρόνια ζωής.
Το εντυπωσιακό είναι ότι ανακαλύφθηκε τυχαία το 1957. Στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ο Γιάννης Δρίτσας, αντιπρόσωπος της εταιρίας Νεστλέ στην Ελλάδα, παρουσίασε ένα παιδικό ρόφημα με βάση τη σοκολάτα.
Η συνταγή ήταν απλή. Γάλα, σοκολάτα σε σκόνη, χτύπημα σε σέικερ και έτοιμο προς κατανάλωση.
Κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος, ένας υπάλληλος της εταιρείας, ο Δημήτρης Βακόνδιος θέλησε να πιει τον συνηθισμένο του καφέ….
Τον στιγμιαίο καφέ της εταιρίας, τον οποίο ανακάτευε με ζεστό νερό, με κουτάλι, προσθέτοντας ζάχαρη.
Δεν βρήκε όμως ζεστό νερό και έχοντας δει πολλές φορές το αφεντικό του να παρουσιάζει το σοκολατούχο ρόφημα με το σέικερ, αποφάσισε να κάνει το ίδιο χρησιμοποιώντας αντί για σοκολάτα σε σκόνη, καφέ, που ανακάτεψε με κρύο νερό.
Έτσι δημιούργησε κατά τύχη τον διάσημο καφέ φραπέ. «Μου λέρωσε το κοστούμι, αλλά έτσι γεννήθηκε ο φραπές! Από την αρχή ο κόσμος τον είδε σαν αναψυκτικό. Λέγανε: η μπίρα είναι μισό ποτήρι αφρός και κοστίζει 8 δραχμές. Αυτός ο καφές είναι επίσης μισός αφρός, αλλά κοστίζει 7 δραχμές», ανέφερε σε συνέντευξη του….
Πιθανότατα πρόκειται για τη μεγαλύτερη ελληνική καινοτομία των τελευταίων εξήντα ετών.
Διότι δεν ήταν, απλώς, μία πρόταση για την παρασκευή καφέ. Ηταν η εισαγωγή ενός νέου στιλ.
Κατά μία εκδοχή και η γέννηση ενός νέου τρόπου ζωής. Ασφαλώς και ο φραπές δεν μπορούσε να ανακαλυφθεί αλλού, παρά μόνο στην Ελλάδα. Αρχικώς εκσυγχρόνισε την παραδοσιακή σχέση του λαού μας με το καφενείο.
Ο φραπές έμαθε την ελληνική νεολαία να πίνει καφέ, ενώ παράλληλα εισήγαγε δυτικά ήθη στο καφενείο, επιβεβαιώνοντας την αλματώδη προσέγγιση της χώρας με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Ναι, η Ελλάδα από τα μέσα του 20ού αιώνα και μετά, δεν έμεινε προσκολλημένη στον βυζαντινό καφέ στη χόβολη.
Εξελίχθηκε, υιοθετώντας σύγχρονα ήθη, νέες γεύσεις, εκπλήσσοντας τον κόσμο. Ο πλανήτης χρειάστηκε δεκαετίες για να μας καταλάβει και να ακολουθήσει. Και όχι στο σύνολό του.
Επίσης, η ανακάλυψη του φραπέ συμβολίζει με τον πλέον παραστατικό τρόπο αυτό που όλοι γνωρίζουμε, αλλά σπανίως δικαιώνουμε: το δαιμόνιο του Ελληνα, την εφευρετικότητα, τη σύνθεση του νέου, με συμβατικά υλικά.
Ας ήταν η Nestle μία σπουδαία πολυεθνική με χιλιάδες υπαλλήλους και εκατοντάδες στελέχη μάρκετινγκ. Το πιο καινοτόμο προϊόν της εταιρείας ανακαλύφθηκε από έναν Ελληνα που έψαχνε τρόπο να σκοτώσει την ώρα του. Πιθανότατα κάπως έτσι γεννήθηκαν πολλές από τις ιδέες, πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε ο δυτικός πολιτισμός: από έναν Ελληνα που δεν είχε κάτι καλύτερο να κάνει.
Ας μη λησμονούμε επίσης ότι και ο τρόπος παρασκευής του φραπέ περιέχει σημειολογία αντίστοιχη εκείνη των δημοτικών μας χορών. Φέρτε μόνο κατά νου την κίνηση του χεριού με το σέικερ και θα καταλάβετε ότι αποδίδει παραστατικά τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάς στέκεται ενώπιον κρίσεων και προκλήσεων.
Όμως ο Δημήτρης Βακόνδιος δεν ανακάλυψε μόνο το ελιξίριο του ελληνισμού, το αντίστοιχο του μαγικού φίλτρου που καταναλώνουν στο γαλατικό χωριό του Αστερίξ.
Ο Δημήτρης Βακόνδιος προκάλεσε ένα Big Bang από οικονομίες κλίμακος με τζίρο δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η Starbucks δεν θα ήταν αυτή που είναι χωρίς τον κρύο καφέ που ανακάλυψε ο Βακόνδιος.
Ούτε εσείς θα μου πίνατε τώρα φρέντο εσπρέσο. Και κανένας μας δεν θέλει να φανταστεί πώς θα ήταν η Θεσσαλονίκη.
Πώς θα ακουγόταν το «τι με λες τώρα, ρε μαλάκα» χωρίς τα χείλη να έχουν βραχεί από φραπέ, χωρίς το καλαμάκι να σχηματίζει μία δίνη στον αφρό.
Ο Δημήτρης Βακόνδιος δεν έβγαλε φράγκο από την ανακάλυψή του. Αν ήταν Αμερικανός θα είχε κερδίσει, βέβαια, εκατομμύρια, ίσως και δισεκατομμύρια. Ο φραπές θα ήταν πατέντα αποκλειστικής χρήσης και -ποιος ξέρει;- μπορεί ο πλανήτης να έπινε Frappe-Cola.
Δεν μάθαμε ποτέ πώς αισθανόταν ο Βακόνδιος όταν έβλεπε μία χώρα με το καλαμάκι στο στόμα, σαν να υπήρχε μία υπερφυσική αντλία που έβγαζε εκατομμύρια λίτρα φραπόγαλου.
Λες και ανακάλυψε πετρέλαιο, αλλά πρέπει να πληρώνει για τα κοινόχρηστα. Του αξίζει, τουλάχιστον, μία αναμνηστική πλάκα μέσα στον χώρο της Εκθεσης.
Ισως και ένα δρομάκι κάπου στον Βαρδάρη, εκεί όπου το φραπεδάκι συνοδεύει την μπουγάτσα στα στομάχια των εργατών και το τσιγάρο στους λαιμούς των φαντάρων.
