Την περίοδο του χειμώνα, η θερμοκρασία μέσα στα προβατοστάσια και τα αιγοστάσια κατεβαίνει σε χαμηλά επίπεδα και αυτό συνήθως έχει ως άμεση συνέπεια την πτώση της γαλακτοπαραγωγής, σε βαθμό ανάλογο της πτώσης της θερμοκρασίας του χώρου. Για να μειωθεί η ένταση του προβλήματος, θα πρέπει να προβούμε σε ορισμένες ενέργειες, εκ των οποίων η σημαντικότερη είναι η ρύθμιση του χορηγούμενου σιτηρεσίου κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.
Για να γίνει περισσότερο κατανοητό το πόσο σημαντική είναι η σύνθεση του σιτηρεσίου, αλλά και οι χορηγούμενες ποσότητες των ζωοτροφών κατά την περίοδο των χαμηλών θερμοκρασιών, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τον μηχανισμό ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος των ζώων.
Ενέργεια = ζέστη
Η βάση της λειτουργίας του οργανισμού είναι η προσλαμβανόμενη ενέργεια η οποία παρέχεται στον οργανισμό με τη μορφή φυτικών λιπαρών ή ελαίων και υδατανθράκων και σε έναν μικρότερο βαθμό με τη μορφή πρωτεϊνών, μέσω των ζωοτροφών που παρέχονται καθημερινά για τη διατροφή των ζώων. Όλα αυτά τα θρεπτικά συστατικά στα μηρυκαστικά ζώα (πρόβατα, αίγες, βοοειδή) υφίστανται πέψη από τους μικροοργανισμούς που βρίσκονται εγκατεστημένοι μέσα στον πεπτικό σωλήνα των ζώων και σε μεγαλύτερο βαθμό μέσα στη μεγάλη κοιλία. Κατά τη διάρκεια της πέψης, οι μικροοργανισμοί καταναλώνουν ένα μέρος της ενέργειας των ζωοτροφών για να λειτουργήσουν. Κατά την επεξεργασία των ζωοτροφών από τους μικροοργανισμούς, ένα μέρος της ενέργειας μετατρέπεται σε θερμική ενέργεια, δηλαδή θερμότητα, η οποία χρησιμοποιείται για τη θέρμανση του οργανισμού.
Άλλωστε, παρατηρούμε ξεκάθαρα πως όταν η θερμοκρασία του στάβλου είναι εξαιρετικά υψηλή τους θερινούς μήνες, τα ζώα σταματούν να προσλαμβάνουν τροφή, σε μία προσπάθεια να σταματήσουν την περαιτέρω παραγωγή θερμότητας μέσα στο σώμα τους.
Πρακτικές συμβουλές για τα σιτηρέσια
Όταν βρισκόμαστε μέσα στη γαλακτική περίοδο, ο καλύτερος τρόπος για να καλύψουμε τις επιπλέον θερμικές απώλειες λόγω κρύου είναι να αυξήσουμε κατά 100 γρ. περίπου το σιτηρέσιο γαλακτοπαραγωγής και 150 γρ. τον σανό μηδικής (τριφύλλι).
Παράλληλα, θα πρέπει να παρακολουθήσουμε τον ρυθμό κατανάλωσης του αχύρου και να διασφαλίσουμε ότι κάθε βράδυ θα παρέχουμε στο κοπάδι μας την κατάλληλη ποσότητα αχύρου στις ταΐστρες, ώστε το επόμενο πρωί να βρίσκουμε πάντα μία μικρή ποσότητα, καθώς τα ζώα που κρυώνουν περισσότερο καταναλώνουν το επιπλέον άχυρο κατά τη διάρκεια της νύχτας για να ζεσταθούν.
Αντίθετα, δεν θεωρείται απαραίτητη η προσθήκη φυτικού λίπους στα σιτηρέσια, καθώς αυξάνεται κατά πολύ το κόστος του μείγματος και παράλληλα επηρεάζεται δυσμενώς η σύνθεση του γάλακτος, εκτός κι αν υπάρχουν εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες μέσα στον στάβλο και η παραπάνω ποσότητα σιτηρεσίου δεν μπορεί να καλύψει τις θερμικές ανάγκες, όταν για παράδειγμα η θερμοκρασία είναι υπό του μηδενός.
Πρόσληψη νερού
Ένας ακόμα παράγοντας της πτώσης της γαλακτοπαραγωγής κατά την περίοδο των χαμηλών θερμοκρασιών είναι και η μειωμένη πρόσληψη νερού, είτε γιατί αυτό είναι εξαιρετικά κρύο, είτε επειδή η ατμόσφαιρα έχει πολύ υψηλό επίπεδο υγρασίας και τα ζώα δεν διψούν. Για να λυθεί αυτό το πρόβλημα, συνήθως αυξάνουμε το αλάτι μέσα στο μείγμα μέχρι και στο διπλάσιο για τις ημέρες των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών, ούτως ώστε να αναγκάσουμε τα ζώα να πιουν περισσότερο νερό, και παράλληλα μεριμνούμε να βάζουμε φρέσκο νερό μέσα σε κουβάδες για άμεση κατανάλωση, καθώς αυτό συνήθως βρίσκεται σε καλύτερη θερμοκρασία και ποιότητα από το νερό που παραμένει μέσα στις ποτίστρες. Σε ακόμα δυσκολότερες συνθήκες, θα μπορούσαμε να ζεστάνουμε νερό με οποιονδήποτε τρόπο και να το αραιώσουμε με το υπόλοιπο, ώστε να παρέχουμε νερό το οποίο θα βρίσκεται περίπου στους 15 βαθμούς Κελσίου.
Διατροφή αμνοεριφίων
Ένας ακόμα λόγος για να δούμε λιγότερο γάλα στην παγολεκάνη είναι τα αμνοερίφια που θηλάζουν από τις μητέρες τους τα οποία, όσο αυξάνεται το κρύο, τόσο αυξάνεται και η ποσότητα γάλακτος που θηλάζουν από τις μητέρες τους, με αποτέλεσμα να μας δίνεται η εσφαλμένη εντύπωση ότι τα ζώα μας παράγουν λιγότερο γάλα. Σε αυτή την περίπτωση, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ακόμα και ειδικούς λαμπτήρες για να ζεστάνουμε κάποια σημεία της μονάδας, με σκοπό να μαζεύονται και να ζεσταίνονται καλύτερα τα αμνοερίφια.
Επιπλέον, σημεία που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη βοήθεια των ζώων κατά την περίοδο των χαμηλών θερμοκρασιών, είναι τα παρακάτω:
- Τα υλικά κατασκευής της μονάδας. Είναι λογικό να σκεφτούμε πως οι σταβλικές εγκαταστάσεις που είναι κατασκευασμένες με θερμομόνωση παρέχουν καλύτερη προστασία στα ζώα έναντι των χαμηλών θερμοκρασιών του χειμώνα.
- Η πυκνότητα των ζώων. Θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι όταν ο χώρος του σταβλισμού είναι πολύ μεγάλος σε σχέση με τον αριθμό των ζώων που περιλαμβάνει, τα ζώα κρυώνουν περισσότερο, καθώς δεν προλαβαίνουν να καλύψουν τις θερμικές απώλειες του χώρου.
- Οι συνθήκες διαβίωσης. Το μεγαλύτερο πρόβλημα σε έναν στάβλο είναι η υγρασία, είτε αυτή βρίσκεται στο δάπεδο είτε βρίσκεται στην ατμόσφαιρα. Αυτό βελτιώνεται με τον σωστό αερισμό του στάβλου και την προσεγμένη πυκνότητα των ζώων, η οποία ενδείκνυται να βρίσκεται στο 1,5 τ.μ. ανά προβατίνα ή αίγα. Επίσης, γνωρίζουμε πως η χαμηλή θερμοκρασία σε συνδυασμό με υψηλή υγρασία σε έναν χώρο, αυξάνει ακόμα περισσότερο τις δυσμενείς επιδράσεις του κρύου.
του Απόστολου Μαραντίδη, Διδάκτωρ Ζωικής Παραγωγής ΑΠΘ
