Ο Ξενοφών Παιονίδης γεννήθηκε το 1863 στη Φούρκα της Χαλκιδικής.
Η οικογένειά του καταγόταν από την Έδεσσα. Σπούδασε στο Μετσόβιο Πολυτεχνειο και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πολυτεχνείo του Μονάχου. Εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλοvίκητο 1892 όπου συνεργάστηκε σχεδόν αποκλειστικά με την ελληνική κοινότητα της πόλης.
[metaslider id=102041]
(φωτογραφίες από το Ναό των Τριών Ιεραρχών στη Φούρκα την οικία του στη γενέτειρα του και το Δημαρχείο της Κασσάνδρας)
Διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος επί δημαρχίας Οσμάν Σαΐτ Βέη και Κωνσταντινου Αγγελάκη, γερουσιαστής Χαλκιδικής και έφορος των σχολείων της Θεσσαλονικης και του Παπάφειου Ορφανοτροφείου. Για ορισμένο διάστημα ήταν διευθυντής της τεxvικής υπηρεσίας του δήμου Θεσσαλονίκης. Επίσης υπήρξε παράγοντας του αθλητικού συλλόγου Ηρακλής.
Στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα μετέβαινε συχνα στην Λίμνη των Γιαννιτσών όπου σχεδίαζε τα φυλάκεια, τις οχυρώσεις και τις διαβάσεις των Βούλγαρων ανταρτών. Τα σχέδια αυτά, μέσω του ελληνικού προξενίου στη Θεσσαλονίκη, διανέμονταν στους αρχηγούς των ελληνικών στρατιωτικών ομάδων στην Μακεδονία.
Για τη δράση του τιμήθηκε με το παράσημο Γ’ Τάξης.
Πέθανε από καρδιακή προσβολή το Μάιο του 1933 στη Μονή της Αγίας Αναστασίας. Ο τάφος του σώζεται στο νεκροταφειο της Ευαγγελίστριας στη Θεσσαλονίκη.
Το έργο του
Η έπαυλη του Σειφουλάχ Πασά (Βίλλα του Μορντόχ- πρώην Δημοτική Πινακοθήκη)
Τα σημαντικότερα έργα του Παιονίδη, εiναι το Παπάφειο Oρφανοτροφείο, αντιπροσωπευτικό δείγμα του κλασικισμού, που χτίστηκε κατά την περίοδο 1894 -1904 με δωρεά του Ιωάννη Παπάφη και το νοσοκομείο της ελληνικής κοινότητας Άγιος Δημήτριος, που ολοκληρώθηκε το 1903. Και τα δύο αυτά έργα ανατέθηκαν στον Παιονίδη απο την Ελληνική Κοινότητα της Θεσσαλονίκης και την Μητρόπολη. Επίσης έργα του Παιονίδη ήταν η Ιωαννiδειος Αστική Σχολή στο Ιπποδρόμιο (το σημερινό 40ό Δημοτικό Σχολεiο), η Αστική Σχολή Ανάληψης, η Κεντρική Αστική Σχολή στην οδό Ιασονίδου, που αργότερα κατεδαφίστηκε και η στοά του Αγίου Μηνά.
Εκτός από δημόσια κτίρια μια σειρά από κατοικίες χτίστηκαν σε σχέδια του Ξενοφώντα Παιονίδη: η έπαυλη Χατζηλαζάρου, η οικία του Χασάν Πρίστινα (σημερινή Σχολή Τυφλών), η Βίλλα Μορντώχ (πρώην Δημοτική Πινακοθήκη), η βίλα του Εβραίου δικηγόρου Εμμανουήλ Ραφαέλ Σαλέμ (όπου στεγαζόταν παλαιότερα το Ιταλικό Προξενείο), η οικία του γιατρού Ιωάννη Νεδέλκου (η σημερινή Αγιορείτικη Εστία στην οδό Εγνατία) και η στοά Πελοσώφ (το παλιό ταχυδρομείο) στην οδό Τσιμισκή.
Η δραστηριότητά του επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές της Μακεδονίας. Με σχέδιά του χτίστηκαν το ημιγυμνάσιο Πολυγύρου, τα δημοτικά σχολεια της Επανωμής, του Σοχού, των Βασιλικών, της Ορμύλιας,της Νικήτης, του Παρθενώνα, των Βραστών, της Κασσανδρείας, της Συκιάς κ. α., η εκκλησιαστική σχολή της Μονής Αγίας Αναστασίας, η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου στη Βέροια και τα διοικητήρια των Σερρών και του Μοναστηρίου. Τέλος είχε κάνει τα σχέδια για το νέο Συνοδικό Μέγαρο της μονής Ιβήρων στο Άγιο Όρος, το έργο όμως δεν ολοκληρώθηκε εξαιτίας του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Ακόμη σχεδίασε το 1911 το Παρθεναγωγείο Κοζάνης (σημερινό Δημοτικό Σχολείο Χαρίσιος Μούκας) με την πρωταρχική ονομασία “Εκπαιδευτήρια Θηλέων”, όπως αναγράφει επικρεμάμενη επί της κυρίας εισόδου μαρμάρινη επιγραφή.
Πηγή φωτογραφίας: Macedonian Heritage
