Καθώς ο Ελληνικός Στρατός έκανε αγώνα δρόμου προκειμένου να προλάβει την Βουλγαρική παρουσία στη Θεσσαλονίκη και τις εδαφικές απαιτήσεις που θα προκαλούσε, καθώς και την κυριαρχεία της πόλης, το πολεμικό ναυτικό αδυνατούσε να εισφέρει ουσιαστική πολεμική υποστήριξη, λόγω της πολυεθνικής ναυτικής παρουσίας στο λιμάνι της πόλης, αρκούμενο σε ρόλο θαλάσσιας αστυνόμευσης και εφοδιασμού των δυνάμεων του Στρατού.
Μέρος του Ελληνικού Στόλου που απέπλευσε στις 5 Οκτωβρίου από το Φάληρο,ήσαν πέντε μικρά και παλιά Τορπιλοβόλα,δεν είχαν καν όνομα, παρά μόνο αριθμούς: Νο 11, 12, 14, 15 και 16.
Οι Κυβερνήτες των Τορπιλοβόλων ήταν νέοι, ορμητικοί και φιλόδοξοι. Ανάμεσά τους ξεχώριζε ο Υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης διοικητής του Τ 11.
Καθώς πλησίαζε το ξέσπασμα του Πολέμου, ο τολμηρός Βότσης, πιστός στην παράδοση των Υδραίων πυρπολητών προγόνων του,ζήτησε να τοποθετηθεί σε μικρή μονάδα του Στόλου,με σχετική ελευθερία δράσης.
Το αίτημα έγινε δεκτό,άλλωστε,Αρχηγός του Στόλου ήταν ο αδερφός της μητέρας του,Παύλος Κουντουριώτης.
Ψηλός,ωραίος και κοσμοπολίτης, 35 ετών,ανηψιός του Ναυάρχου και Αρχηγού του Στόλου,Παύλου Κουντουριώτη και δισέγγονος του ήρωα του 1821 Γεωργίου Κουντουριώτη,από την πλευρά της μητέρας του.
Πριν τον Πόλεμο,υπηρέτησε ως Υπασπιστής στο Υπουργείο Ναυτικών και είχε μεταβεί στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη,όπου είχε μελετήσει τη θέση αγκυροβολίας της τουρκικής Θωρακοβάριδος «Φετχί Μπουλέντ», που είχε μείνει αποκλεισμένη στο λιμάνι της συμπρωτεύουσας,από την εποχή του Ιταλο-τουρκικού Πολέμου
Επιθυμούσε σφοδρά να βυθίσει, με το μικρό Τορπιλοβόλο του,το «Φετχί Μπουλέντ»,το οποίο με τα πυροβόλα του θα μπορούσε να απειλήσει τα Ελληνικά πλοία, αλλά και τον Στρατό, σε περίπτωση μάχης κοντά στην Θεσσαλονίκη.
Έχοντας εξετάσει το σχέδιό του σε κάθε λεπτομέρεια, υπέβαλε προς έγκριση σχετική αναφορά προς το Υπουργείο Ναυτικών.
Η απάντηση ήταν «…να εκκαθαρίσει τα ύδατα του Θερμαϊκού από κάθε πλοίο…»
Παρ΄όλη την ουδετερότητα του Ναυτικού από τις επιχειρήσεις στην περιοχή και τις σαφείς οδηγίες της διοίκησης για μη εμπλοκή των ναυτικών μονάδων σε μη απελευθερωμένη περιοχή, ο Κυβερνήτης του τορπιλοβόλου 11 Υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης, ξεκίνησε από τη Σκάλα Λιτοχώρου στις 8 το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου 1912 και στις 11 περίπου μπήκε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης από τα αβαθή των εκβολών του ποταμού Αξιού.
Αφού κατάφερε να περάσει την ναρκοθετημένη είσοδο καθώς και απαρατήρητος από τη φρουρά και τους προβολείς του φρουρίου Καραμπουρνού και αφού βρέθηκε σε απόσταση 150 μέτρων από το Τουρκικό πολεμικό εξαπέλυσε δύο τορπίλες οι οποίες βρήκαν τον στόχο παρασείρωντας την Τουρκική Κορβέτα «Φετχί Μπουλέντ» μαζί με 14 ναύτες στο βυθό έξω από τον λιμενοβραχίονα εκεί που ήταν αγκυροβολημένο στη δυτική πλευρά του λιμανιού της Θεσσαλονίκης.
Η σκοτεινή νύχτα του Οκτωβρίου από τις συνεχείς εκρήξεις έγινε μέρα. Κανένας δεν περίμενε ο πυρπολητής να κατορθώσει να φτάσει απαρατήρητος από τα πυροβόλα του Καραμπουρνού και ανενόχλητος από τις συνεχείς φωτεινές ριπές του ηλεκτρικού προβολέα που φώτιζε τον σκοτεινό κόλπο της Θεσσαλονίκης.
Κι όμως αυτήν την τόσο καλά φρουρούμενη θαλάσσια είσοδο την πέρασε χωρίς να γίνει αντιληπτός ο τολμηρός Έλληνας αξιωματικός, ο υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης.
Η ανατίναξη του παλιού ιστορικού πολεμικού του τουρκικού στόλου ήταν προάγγελος της μεγάλης προέλασης του ελληνικού στρατού προς τη Θεσσαλονίκη και βαθιά ένεση εξύψωσης του ηθικού όχι μόνο του ελληνικού στρατού αλλά και των Ελλήνων κατοίκων της πόλης που είχαν ξεσηκωθεί και περίμεναν με ενθουσιασμό τους ελευθερωτές τους.
Κατόπιν γυρίζοντας προς την έξοδο του λιμανιού διέφυγε των πυρών του φρουρίου Καραμπουρνού με επιτυχία καθώς και απο το ναρκοπέδιο της εισόδου.
Η αναφορά του κυβερνήτη Υποπλοιάρχου Ν.Βότση
Απέπλευσα εκ Λιτοχώρου την πρωίαν και κατέπλευσα εις Σκάλαν Ελευθεροχωρίου, όπου παρέμεινα μέχρι της 9ης εσπέρας, οπότε απέπλευσα δια την επίθεσην. Το Καραμπουρνού εφώτηζε συνεχώς την θάλασσαν δια των προβολέων του, αλλά διήλθον απαρατήρητος μεταξύ καραβοφάναρου και Βαρδάρη. Κατ’οπιν έφθασα εις τον λιμένα Θεσσαλονίκης και την 11.20¨ διέκρινα άνευ αμφιβολίας το Τουρκικόν θωρηκτόν ανάπρωρον (εστραμένον) προς πνέοντα μέσην (Β.Α) εις την δυτική άκραν του κυματοθράυστου. Εις την αντίθετον δεξιάν άκραν (συνήθη τόπον αγκυροβολίας) υπήρχε Ρωσικόν πολεμικόν, υποθέτω και άλλα. Εχώρησα ήρεμα, πάντοτε απαρατήρητος και κατήυθυνα την πρώραν εις το μέσον του Τουρκικού Θωρηκτού. Εκσφενδώνησα πρώτον την δεξιάν προραίαν τορπίλην την 11.35¨ απο αποστάσεως 150 μέτρων. Έστρεψα έπειτα ολίγον αριστερά προχωρών και εκσφενδώνησα την αριστεράν. Ανεπόδησα τότε ολοταχώς όπως απομακρυνθώ της εκρήξεως….
Υποπλοίαρχος, Νικόλαος Βότσης
Το «Φετχί Μπουλέντ»,
μήκους 72 μ. και πλάτους 12 μ. ήταν ένα αξιόμαχο πολεμικό της Τουρκίας με πλήρωμα 120 ανδρών.
Είχε ναυπηγηθεί στην Αγγλία το 1872, μετασκευάστηκε και βελτιώθηκε το 1907 σε ιταλικά ναυπηγεία και διατηρούσε ισχυρή δύναμη πυρός αν και τα τέσσερα τηλεβόλα των 150 χιλιοστών είχαν μεταφερθεί στα πολυβολεία του Μεγάλου Καραμπουρνού για την ενίσχυση του οπλισμού του φρουρίου με στόχο να κάνουν «αδιάβατα» τα στενά του Θερμαϊκού.
Το θωρηκτό ήταν, κατά κάποιο τρόπο, παροπλισμένο με λίγα τηλεβόλα αποτέλεσε σοβαρό χτύπημα για το ηθικό του τουρκικού στρατού που οπισθοχωρούσε από την προέλαση του ελληνικού στρατού. Όσο για την ελληνική πλευρά, το πρώτο αυτό ναυτικό κατόρθωμα των βαλκανικών πολέμων έπαιξε σημαντικό ρόλο στο μεγάλο πολεμικό άνοιγμα του ελληνισμού στη Μακεδονία και τη Θράκη.
Για αρκετά χρόνια αρκετά σημεία του πλοίου βρίσκονταν έξω από την επιφάνεια τηγς θάλασσας, γεγονός που το έκανε διαχρονικό στόχο διαφόρων πλιατσικολόγων που αποσπούσαν τον στο λιμάνι, αλλά ήταν θρυλικό πλοίο για τον τουρκικό στόλο καθώς είχε πάρει μέρος σε μεγάλες ναυτικές επιχειρήσεις στη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο.
Η ανατίναξή του πανικόβαλε τους Τούρκους της πόλης και μηχανολογικό εξοπλισμό του. Πάντως, η σημαία του τουρκικού πολεμικού, πριν βουλιάξει, αποσπάσθηκε και εκτίθεται στο Εθνολογικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας, ενώ το κεντρικό κατάρτι του ξηλώθηκε και τοποθετήθηκε ως ιστός της ελληνικής σημαίας στο Λευκό Πύργο!.
Ο «τουρκικός ιστός» που είχε σοβαρές φθορές αντικαταστάθηκε αργότερα με νέο… Ο μεταλλικός θυρεός του «Φετχί Μπουλέντ¨εκτίθεται στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας, στον Πειραιά, στο ίδιο μουσείο όπου φυλάσσεται και η ναυτική στολή του τορπιλητή του.
Όπως ήταν επόμενο, μετά το ηρωικό κατόρθωμα, ο υποπλοίαρχος Βότσης και το πλήρωμα του έτυχαν ιδιαιτέρων τιμητικών και άλλων διακρίσεων, ο δε Βότσης τον Ιούνιο του 1913 «προήχθη επ’ ανδραγαθία κατ’ επιλογήν εις Πλωτάρχην». Ακολούθησαν τιμητικά ψηφίσματα και συγχαρητήρια δώρα όχι μόνο από το εσωτερικό της χώρας αλλά και από τον ελληνισμό της διασποράς.
Το τορπιλοβόλο «11» που βύθισε το τουρκικό πλοίο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης
Το δοξασμένο τορπιλοβόλο «11» που είχε κατασκευαστεί το 1885 σε γερμανικά ναυπηγεία και αναβαθμίστηκε το 1905 διέθετε πυροβόλα και τορπιλοσωλήνες που εκσφενδόνιζαν τις τορπίλες σε απόσταση 400 μέτρων.
Συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο ναυτικό αγώνα του βαλκανικού πολέμου, αλλά τον Απρίλιο του 1913 προσάραξε λόγω κακοκαιρίας στο Μούδρο της Λήμνου. Ανελκύστηκε και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ως υδροφόρο πλοίο του ναυτικού.
Αργότερα, όπως όλα τα γερασμένα πολεμικά πλοία, διαλύθηκε και πουλήθηκε ως σίδερο… Από το ιστορικό τορπιλοβόλο «11» σώζεται η σημαία του και ένα ταχυβόλο όπλο που εκτίθενται στο Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας, την γενέτειρα του θρυλικού κυβερνήτη του.
Η καθέλκυση κομματιών του ναυαγίου
Για ένα περίπου αιώνα το ναυαγισμένο κουφάρι του τουρκικού θωρηκτού «Φετχί Μπουλέντ» κείτονταν ατάραχο στο θολό βυθό του Θερμαϊκού, ιδανικό καταφύγιο για τα ψάρια του κόλπου.
Το ναυάγιο εντόπισε στα τέλη του 20ού αιώνα ένας παλιός ιστιοπλόος της Θεσσαλονίκης, ο μηχανικός Αργύρης Μαλτίδης, με την άδεια του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, που διέθεσε μια ολιγομελή ομάδα της στρατιωτικής Ομάδας Υποβρύχιων Καταστροφών), επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη του ναυαγίου.
Εξαρτήματα και αντικείμενα που ανελκύθηκαν από το βυθισμένο τουρκικό θωρηκτό στον Θερμαϊκό.
Τα ενάλια ευρήματα του πολεμικού πλοίου διανεμήθηκαν σε διάφορα μουσεία και σήμερα, εκτός από την Ναυτική Διοίκηση, εκτίθενται στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα και το Ναυτικό Μουσείο Λιτοχώρου
Tο βυθισμένο σκάφος εξακολουθεί να βρίσκεται στην ίδια θέση και σε μικρό βάθος, μόλις στα 8 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας καλυμμένο με παχύ στρώμα λάσπης, 300 μ. μέτρα στα ανοιχτά του λιμανιού σε απόσταση 40 μέτρων εξωτερικά από το νότιο κυματοθραύστη απέναντι από την Πρώτη Προβλήτα.
Ο ήρωας Νικόλαος Βότσης
Ο υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης με τη ριψοκίνδυνη πράξη του αναδείχτηκε ήρωας των βαλκανικών πολέμων. Γεννήθηκε στην Ύδρα το 1877 και κατατάχτηκε στη Σχολή Δοκίμων το 1892. Πήρε μέρος σε όλες τις πολεμικές αναμετρήσεις του ελληνισμού, από τους αγώνες της Κρήτης (1896) ως την ελληνική επέκταση στη Μικρά Ασία.
Το 1920 τοποθετήθηκε κυβερνήτης του διάσημου θωρηκτού της εποχής «Κιλκίς». Το 1921 διορίστηκε ύπατος αρμοστής της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη.
Στη στρατιωτική επανάσταση του 1922 ήταν κυβερνήτης του θωρηκτού «¨Λήμνος» που μετέφερε στρατιώτες του μικρασιατικού μετώπου στην Ελλάδα. Μετά την μικρασιατική καταστροφή αποστρατεύτηκε με αίτησή του με το βαθμό του υποναυάρχου και πέθανε το 1931 σε νοσοκομείο στο Παρίσι σε ηλικία 54 χρόνων.
Η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα και κηδεύτηκε με τιμές δημοσία δαπάνη. Η στολή του ναυάρχου Βότση και το ξίφος του εκτίθενται στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας στον Πειραιά.
Η Θεσσαλονίκη, τιμώντας την ηρωική πράξη του έστησε το 1934 μαρμάρινη προτομή του Βότση, έργο του γλύπτη Γ. Δημητριάδη, στο πάρκο του Λευκού Πύργου. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, η προτομή του ήρωα αποτελούσε το τέρμα αντιστασιακών διαδηλώσεων της νεολαίας.
έγραψε η Μαίρη Στεργίου με στοιχεία και φωτογραφίες από…
Πηγές: Χ. Ζαφειρης, Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης,Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, Ναυτικό Μουσείο Λιτοχώρου/astypalaia.com/Parallaxi Magazine/
