Χτισμένα στο κέντρο ή στο απόκεντρο, στα ψηλά ή στα χαμηλά, κρυμμένα μέσα στο δάσος, όλα τα μοναστήρια στη Χαλκιδική είναι πλούσια σε ομορφιά και σε αρχιτεκτονική και σίγουρα αξίζει να τα επισκεφτείς. Άλλωστε τέτοια μέρη χαρίζουν πάντα μία ψυχική ανάταση, μία γαλήνη και μία ηρεμία, αλλά και το θαύμα σε όποιον ή όποια τα επισκέπτεται με βαθιά πίστη.
Όλα κρύβουν την δικιά τους μοναδική ιστορία και όλα αποτελούν σπουδαία κληρονομιά για την χώρα μας, πόσο μάλλον για τη Χαλκιδική που είναι ένας τόπος ευλογημένος και με παράδοση πολλών αιώνων, και που λόγω του Αγίου Όρους έχει συνδεθεί με έναν τόπο Αγιότητας και πνευματικών θησαυρών.
Παρακάτω θα ανακαλύψουμε τα Μοναστήρια στη Χαλκιδική -εκτός του Αγίου Όρους-, χώρους κατάνυξης και προσευχής που έχουν υπάρξει καταφύγιο ανά τα χρόνια και πέρα από τη θρησκευτική τους υπόσταση έχουν χαρίσει μοναδικές εικόνες, μια αλλιώτικη αίσθηση και μια αύρα γαλήνης και ηρεμίας, απαραίτητη και καθηλωτική στιγμή σε κάθε ταξίδι:
1. Ιερό Ησυχαστήριο Αγίου Ιωάννου Προδρόμου (Μεταμόρφωση)
Το Ιερό Ησυχαστήριο Τίμιος Ιωάννης Πρόδρομος ιδρύθηκε το έτος 1975 από τον αρχιμανδρίτη Γρηγόριο Παπασωτηρίου. Ο χώρος που στεγάστηκε το Μοναστήρι ήταν ο ίδιος με αυτόν που στεγαζόταν το παλιό αγιορίτικο μοναστήρι της Μονής Διονυσίου. Είναι γυναικείο μοναστήρι, βυζαντινού ρυθμού με τρούλο, αφιερωμένος στο Γενέσιο του Προδρόμου. Βρίσκεται δύο χιλιόμετρα βορείως του παραθαλάσσιου οικισμού της Μεταμόρφωσης.
2. Mοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Ορμύλια)
Το γυναικείο μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου θεωρείται το μεγαλύτερο στην Ελλάδα και με οικουμενική ακτινοβολία ενώ είναι ένα από τα πολλά μετόχια του Αγίου Όρους στην περιοχή της Ορμύλιας. Το μοναστήρι βρίσκεται στο χωριό του Βατοπεδίου και σύμφωνα με τις μαρτυρίες, υπάρχει από τον 12ο αιώνα. Στο μετόχι έμειναν αρχικά ένα κεντρικό κτίριο του 1903, ένα μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και λίγοι μικροί αποθηκευτικοί χώροι. Το 1974 αγοράζεται από τη Μονή Σίμωνος Πέτρας και πλέον ως Σιμωνοπετρίτικο μετόχι δίνεται για την εγκατάσταση της γυναικείας αδελφότητας, η οποία τελεί υπό την καθοδήγηση του ηγουμένου της Σίμωνος Πέτρας. Σήμερα το Μοναστήρι είναι Σταυροπηγιακό και Πατριαρχικό και αριθμεί 120 μοναχές με ηγουμένη τη γερόντισσα Νικοδήμη.
3. Ησυχαστήριο Άγιος Αρσένιος (Βατοπέδι)
Το Μοναστήρι ιδρύθηκε το 1986 και συστάθηκε με την προτροπή και την ευχή του Μακαριότατου Γέροντα Παϊσίου. Ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης, υπήρξε ανάδοχος του Γέροντα Παϊσίου. Αναδείχθηκε ως μία από τις αγιότερες μορφές της Ορθοδοξίας των τελευταίων αιώνων. Το Καθολικό είναι ναός βυζαντινού ρυθμού με τρούλο. Πανηγυρίζει στις 10 Νοεμβρίου στη μνήμη του Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκη και την 1 Οκτωβρίου της Αγίας Σκέπης, σύμφωνα με τη Βυζαντινή παράδοση.
4. Μονή Ζωγράφου (Νέα Μουδανιά)
Σύμφωνα με την παράδοση η Μονή Ζωγράφου ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τρεις μοναχούς, το Μωυσή, τον Ααρών και τον Ιωάννη, αδέλφια που κατάγονταν από την Αχρίδα. Το 13ο αιώνα η μονή Ζωγράφου είχε μοναχούς Βουλγάρους γι αυτό είναι γνωστό και ως Βουλγάρικο. Στις αρχές του 18ου αιώνα και για πολύ καιρό, εκτός από τους Βούλγαρους κατοικούσαν σε αυτή και Σέρβοι, αλλά και πολλοί Έλληνες μοναχοί. Αλλά από τα 1845 και μέχρι σήμερα επικράτησε το βουλγαρικό στοιχείο και έμειναν μόνο Βούλγαροι μοναχοί. Από τα κτίσματα του μετοχίου Ζωγράφου σώζονται μέχρι σήμερα ο βυζαντινός πύργος που χρονολογείται από τον 14ο αιώνα, ο κεντρικός ναός που οικοδομήθηκε το 1842 και μία κρήνη του 1853 και τα κολληγόσπιτα. Η μονή βρίσκεται κοντά στα σημερινά Νέα Μουδανιά.
5. Ιερά Μονή Αγίου Κοσμά Αιτωλού (Αρναία)
Η γυναικεία κοινοβιακή Ιερά Μονή Κοσμά του Αιτωλού βρίσκεται σε ένα πανέμορφο τοπίο, στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Χολομώντα, με θέα το Άγιο Όρος. Η μονή είναι χτισμένη στον τόπο εμφανίσεως του Αγίου Κοσμά. Από το 1952 υπήρχε στο μέρος αυτό ένα εκκλησάκι. Η μονή θεμελιώθηκε το 1999 και θεωρείται η πρώτη στη Ελλάδα μονή αφιερωμένη στον μεγάλο διδάσκαλο το γένους. Το 2001 τελέσθηκαν τα θυρανοίξια της Ιεράς Μονής. Η μονή πανηγυρίζει στις 24 Αυγούστου στην μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Στον τόπο εμφανίσεως του Αγίου στις 23 Ιουλίου τελείται ιερά αγρυπνία. Δεύτερη εορτή της μονής τελείται στην μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνος στις 12 Δεκεμβρίου.
6. Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας
Η Μονή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας είναι σταυροπηγιακή μονή και χτίστηκε προς τιμή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας που μαρτύρησε το 304 μ.Χ. κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού. Η νότια και δυτική πτέρυγα της μονής αποτελούν μέρος των κτηριακών εγκαταστάσεων του 16ου αι. Το καθολικό της ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο και ανάγεται στα χρόνια μετά την ανακαίνιση του 1830. Στη μονή ανήκει και το εξωκκλήσιο των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης, το οποίο ιστορήθηκε από Γαλατσιάνους ζωγράφους το 19ο αιώνα, και αποτελεί ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα δείγματα μεταβυζαντινής ζωγραφικής στο χώρο της Χαλκιδικής. Στην εξωτερική πύλη της μονής υπάρχει Μνημείο για την Μάχη των Βασιλικών και τον οπλαρχηγό Καπετάν Χάψα. Βρίσκεται στα όρια με τον νομό Θεσσαλονίκης, μεταξύ Βασιλικών και Γαλάτιστας.
7. Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Η Ιερά Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, το γυναικείο μοναστήρι στην περιοχή της Ολυμπιάδας, αποτελεί πόλο έλξης για δεκάδες επισκέπτες σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.
8. Μετόχι , Ι.Μ. Χιλανδαρίου (Ιερισσός)
Το Κάκκαβο, το μετόχι της Ιεράς Μονής Χιλιανδαρίου, είναι κτισμένο σε μια μοναδική τοποθεσία, πνιγμένη στο πράσινο. Το μετόχι αυτό δώρισε στο μοναστήρι ένας πλούσιος Τούρκος ο οποίος απέκτησε παιδιά μετά την θεραπεία της στείρωσης της γυναίκας του από τα σταφύλια του κλήματος που φύτρωσε με θαυματουργικό τρόπο στον τάφο του Οσίου Συμεών του Μυροβλύτου, κτίτορα της Ιεράς Μονής Χιλιανδαρίου. Στο Κάκκαβο υπάρχει ναός της Ζωοδόχου Πηγής, κελλιά μοναχών, δύο ξενώνες, κατάστημα εκκλησιαστικών ειδών, βιβλιοπωλείο και διάφορα εργαστήρια και σπίτια για τους εργάτες που διαμένουν εκεί. Πρόκειται για ένα μεγάλο κτήμα που περιλαμβάνει τεχνητή λίμνη, και εκεί πραγματοποιούνται μάλιστα και διάφορες εκδηλώσεις. Είναι επίσης γνωστό σαν το Μετόχι της Αρσάνας, ενώ όλη η περιοχή αναφέρεται και με την ονομασία Καλογερικός Μύλος.
9. Ιερά Μονή Οσίου Ιωάννη Του Ρώσου (Πευκοχώρι)
Η Ιερά Μονή Οσίου Ιωάννου του Ρώσου βρίσκεται στην κορυφογραμμή της χερσονήσου Κασσάνδρας, στην ευρύτερη περιοχή του Πευκοχωρίου. Πρόκειται για Ιερό Ησυχαστήριο που επισκέπτεται, ειδικά το καλοκαίρι, πλήθος πιστών. Οι πατέρες αυτού του ευλογημένου μοναστηριού είναι γεμάτοι με πνευματικότητα.
10. Ιερά Μονή Υπεραγίας Θεοτόκου “Η Χαρά των Θλιβομένων” (Παλαιοχώρι)
Ακολουθώντας το δρόμο που οδηγεί από το Παλαιοχώρι προς τη Μεγάλη Παναγιά, θα βρείτε αριστερά σας ένα από τα ομορφότερα μοναστικά αρχονταρίκια. Αυτό του Μοναστικού οίκου της Παναγίας χαράς των θλιβομένων, στο προαύλιο του οποίου υπάρχει ο ναός του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη. Εδώ βρίσκεται και το αγίασμα του δραστήριου μοναστικού οίκου πάντων των θλιβομένων «Η Χαρά». Ο ναός πανηγυρίζει στις 5 Ιουλίου.
11. Ιερό Γυναικείο Ησυχαστήριο “Παναγία Η “Φοβερά Προστασία” (Μεγάλη Παναγία)
Σε απόσταση περίπου 4 χλμ. από τη Μεγάλη Παναγία του δήμου Αριστοτέλη σε βατό χωματόδρομο υπάρχει το γυναικείο μοναστήρι που ονομάζεται Παναγία-Φοβερά Προστασία.
