Παλιουργιά… στα παλιούργια… η ονομασία του σημερινού χωριού οφείλεται στα παλιούρια, αγκαθωτούς θάμνους, που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για την περίφραξη των σπιτιών.
Τα Παλιουργιά ειναι Θάμνος φυλλοβόλος, αγκαθωτός -αρχ. ράμνος-, βγάζει κίτρινα στελεχωτά λουλουδάκια και καρπό σε σχήμα και χρώμα φλωριού.
Επίσης αν κανείς επισκεφθεί το Παλιούρι θα δει αμέσως ότι η τοποθεσία ελέγχει, άνετα, και τις δυο θάλασσες, του Αιγαίου, νότια, και του Τορωναίου, βορειοανατολικά.
Έτσι υπάρχει περίπτωση η αρχική μορφή του τοπωνυμίου (ονόματος), πιθανώς της μετα-κλασσικής περιόδου, ήταν «Παλαιώριον», από τις λέξεις: πάλαι = παλιά και τη λέξη δρα (Αττικ.), δρη (Ιων.), που σημαίνει φροντίδα, επίβλεψη, επιτήρηση. Παλαιώριον, λοιπόν, όπου το μεν αι έπαθε συνίζηση και έγινε απλώς ι, όπως παλαιός = παλιός, το δε ω προφερόταν, ανέκαθεν, ως ου, όπως: κώδων = κουδούνι, ρώθων = ρουθούνι.
Έτσι, ομαλότατα, φτάνουμε, ακουστικά στη σημερινή ονομασία «Παλιούρι(ον)». Ανάλογους όρους έχουμε… Πυλαώριον (Πυλαωρός, Πυλαωρία), Ακταιώριον (Ακταιωρός, Ακταιωρία).
Στο σημερινό Παλιούρι πιστεύεται ότι υπήρχε αρχαία πόλη, με το όνομα Θέραμβος, που αναφέρει ο Ηρόδοτος.
Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι η πόλη στρατολογήθηκε βίαια από τον Ξέρξη και ίσως γι’ αυτό δεν αναφέρεται σε μετέπειτα συγγραφείς.
Στη χερσόνησο και στον όρμο του Αγίου Νικολάου έχουν βρεθεί αρχαιολογικά ευρήματα, που πιστοποιούν ότι η πόλη υπήρχε.Κοντά στο σημερινό χωριό και συγκεκριμένα στην ορεινή θέση «Κουτόνι» εντοπίστηκαν, με βάση την επιφανειακή κεραμική, λείψανα ρωμαϊκού οικισμού, που διοικητικά ανήκε στη ρωμαϊκή αποικία της Κασσάνδρειας .
Σε όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ήταν ένα από τα 12 χωριά της χερσονήσου και αποτελούσε βακούφι του Γκαζανφέρ Αγά .
Το Παλιούρι φημίζεται για την παραγωγή μελιού και ελαιόλαδου όπως και ολόκληρη η περιοχή. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την τη μοναδική φύση και να περιπλανηθεί στα κατάφυτα μονοπάτια του Πευκοδάσους ή στα στενά παραδοσιακά σοκάκια του χωριού που δίνουν ένα μοναδικό παραδοσιακό χρώμα.
Νοτιοανατολικά του χωριού, στο τέλος του Τορωναίου κόλπου και 6 χλμ. προς το ακρωτήρι Κάνιστρο βρίσκεται ο οικισμός Ξυνά και δύο χιλιόμετρα μετά συναντά κανείς τον οικισμό ´Αγιος Νικόλαος Κανίστρου με τους δύο γραφικούς κολπίσκους και τον φυσικό όρμο που βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
Ιδρύθηκε σαν κοινότητα το 1918 με βασιλικό διάταγμα. Στην περιοχή του σημερινού χωριού, πιστεύεται ότι υπήρχε αρχαία πόλη, με το όνομα Θέραμβος, την οποία αναφέρει ο Ηρόδοτος και βρισκόταν ανάμεσα στις τοποθεσίες Χρούσω και Αράπης (ύψωμα με πανοραμική θέα).
Ο ίδιος συγγραφέας σημειώνει ότι η πόλη στρατολογήθηκε βίαια από τον Ξέρξη και ίσως γι’ αυτό δεν αναφέρεται σε μετέπειτα συγγραφείς. Στη χερσόνησο και στον όρμο του Αγίου Νικολάου έχουν βρεθεί αρχαιολογικά ευρήματα, που πιστοποιούν την ύπαρξη της πόλης.
Οι κάτοικοι του Παλιουρίου συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής της επανάστασης του 1821 ήταν ο ιερέας Νικόλαος Τριανταφύλλου.
Η συνολική έκταση του χωριού είναι 30.080 στρέμματα. Από αυτά τα 16.000 είναι καλλιεργήσιμη γη και τα 14.080 δάση (13.380 του δημοσίου και 700 κοινοτικά). Ο οικισμός καταλαμβάνει 1.000 στρέμματα περίπου. Τα ελαιόδεντρα είναι 110.000.
Εκτός από τον κύριο οικισμό κατά διαστήματα υπήρχαν κι άλλοι μικρότεροι, όπως το μετόχι του Οσίου Γρηγορίου, η Χρούσω, ο Άγιος Νικόλαος, ο Γλαρόκαβος, τα Ξυνά.
Τον Ιούνιο του 1918 με Βασιλικό Διάταγμα, παραδόθηκε στο Παλιούρι και ο οικισμός “Χρούσω”. Για το όνομα “Χρούσω” υπάρχει λαϊκή παράδοση που λέει ότι ονομάστηκε έτσι από τον βασιλιά Χρούσο που έζησε παλιά στην περιοχή.
Στην περιοχή υπάρχει το ξενοδοχείο Ξενία που κτίστηκε το 1962 και το κάμπινγκ με το ίδιο όνομα το οποίο κατασκευάστηκε το 1974.
Στο Χρούσω μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει τα καταγάλανα νερά και τη χρυσαφένια αμμουδιά, που σε συνδυασμό με τα πεύκα που αγγίζουν τη θάλασσα σχηματίζουν ένα κυριολεκτικά μαγευτικό τοπίο.
Νοτιοανατολικά του χωριού, στο τέλος του Τορωναίου κόλπου και έξι χλμ προς το ακρωτήρι Κάνιστρο, βρίσκεται ο οικισμός Ξυνά και δύο χιλιόμετρα μετά, συναντά κανείς τον οικισμό Άγιος Νικόλαος Κανίστρου με τους δύο γραφικούς κολπίσκους και τον φυσικό όρμο που βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
Το ακρωτήριο της Κασσάνδρας ονομάζεται Κάνιστρο και από το Παλιούρι απέχει 8 χλμ. Υπήρχε ναός του Απόλλωνα Καναστρέου, ήταν ιωνικού ρυθμού και αυτό το μαρτυρεί ένα κιονόκρανο εντοιχισμένο πάνω στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
Η περιοχή του Κάνιστρου είχε παραχωρηθεί από το κράτος το 1933. Παλιά υπήρχε το μετόχι της μονής Αντερ-Ιβήρων στην περιοχή ανάμεσα στο Παλιούρι, στην Αγία Παρασκευή και στην Καψόχωρα (Αντερ λεγόταν το βουνό, το μέρος, όπου ήταν κτισμένο το μετόχι).
Η περιοχή του Ακρωτηρίου στο Παλιούρι Χαλκιδικής αποτελεί “Τόπο Κοινοτικής Προστασίας” του δικτύου ΦΥΣΗ 2000(NATURA 2000) με κωδικό GR1270008.
Πρόκειται για μία έκταση 2.872 στρεμάτων στο δημοτικό διαμέρισμα Παλιουρίου στο δήμο Κασσάνδρας Χαλκιδικής. Συγκεκριμένα, εντοπίζεται στο ΝΑ τμήμα της χερσονήσου της Κασσάνδρας. Ο πυθμένας στη ζώνη αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερη κλίση, λόγω του έντονου κυματισμού που υπάρχει στο ακρωτήρι.
Ο τόπος είναι σημαντικός λόγω των λιβαδιών του είδους Posidonia που υπάρχουν κατά μήκος της ακτογραμμής σε βάθος από 1,5-3 μ. Αυτό το είδος φανερόγαμου φυτού είναι ενδημικό της μεσογείου και απειλούμενο με εξαφάνιση στις περιοχές που μπορεί να έχουν ρυπανθεί. Κίνδυνοι για το ακρωτήρι αποτελούν η εκτεταμένη αλιεία και η διέλευση διαφόρων σκαφών ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Το Παλιούρι είναι ένας από τους καλύτερους και πιο φημισμένους ψαρότοπους της Χαλκιδικής. Ένα από τα ιδανικότερα, μεταξύ άλλων, σημεία για ψάρεμα, είναι το λιμανάκι του Αγίου Νικολάου.
Στη γιορτή της Παναγίας (15 Αυγούστου), λαμβάνουν χώρα μια σειρά από εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν παραδοσιακά μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα, καθώς και το πατροπαράδοτο σταρόγαλο.
Σημαντική εκδήλωση επίσης είναι η γιορτή αναβίωσης του εθίμου των Αγίων Θεοδώρων στις 28 Φεβρουαρίου στην τοποθεσία του κάμπινγκ Ξενία που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παλιουρίου “Θέραμβος”, που ιδρύθηκε το 1995 και το Πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου ή η 2η μέρα του Πάσχα).
Γεωμορφές ”Παλάτια” ή τα …Γιάννη Ράχη… Καλαμάκι Παλιούρι…
Οι καμινάδες των μαγισσών… ή τα ”Παλάτια”…Ένα φαντασμαγορικό θέαμα της φύσης…
Είναι ανάγλυφες μορφές που αναπτύσσονται τρισδιάστατα στην επιφάνεια πολύχρωμων μαργών και ποτοχειμάρριων κροκαλοπαγών του Νεογενούς με στρογγυλόμορφα και λεία χαρακτηριστικά.
Η κατακόρυφη διάταξη και η μεγάλη έκτασή τους τις κάνουν να μοιάζουν με παλάτι. Οι φυσικές γεωμορφές της περιοχής Καλαμάκι στο Παλιούρι, προήλθαν από τη διάβρωση του εδάφους σε διάστημα χιλιάδων χρόνων. Έχουν το σχήμα χωμάτινης κολόνας και αποτελούνται από άμμους, κροκάλες, μάργες και αργίλους με πιθανή “συγκολλητική” ύλη οξείδια του σιδήρου και διοξείδιο του πυριτίου.
Θα τις βρείτε σε πολλά σημεία στην περιοχή Καλαμάκι (Κάμπος) τα οποία είναι προσβάσιμα και με αυτοκίνητο. Η πρώτη εικόνα για τον επισκέπτη είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Εμφανίζονται ξαφνικά μπροστά του και τον καθηλώνουν.
Αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη να δημιουργηθεί άμεσα, σ’ αυτή τη διαδρομή, περιπατητικό μονοπάτι, ώστε να «αποκαλυφθούν» η μοναδικότητα της μορφολογίας των σχηματισμών και η οικολογική αξία τους.
με τον Φακό της Ζωής Γανίτη…
επιμέλεια κειμένου Μαίρη Στεργίου…
Πηγές:kassandra-halkidiki.gr/
