Ο Γιώργος Σκιαδαρέσης, Προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους αποκαλύπτει το μέγεθος και τη σπουδαιότητα των αρχαίων ευρημάτων στις ανασκαφές της Χαλκιδικής και μιλά για την ιστορία των μνημείων.
Γράφει η Σουζάνα Καζάκα για την εφημερίδα “Μακεδονία της Κυριακής”
Άλλωστε, το Πάσχα φέρνει στη Χαλκιδική εκατοντάδες προσκυνηματικούς τουρίστες που παράλληλα επισκέπτονται τους χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Το δε καλοκαίρι και με ωράριο 08.30 ως 15.30 θα είναι ανοιχτά, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πολύγυρου, ο Πύργος Γαλάτιστας και ο Πύργος Προσφορίου, ο αρχαιολογικός χώρος Ολύνθου, τα αρχαία Στάγειρα, τα Σιδηροκαύσεια για κάποιες ώρες, η Βασιλική του Σωφρονίου, ο Άμμων Δίας και το κέντρο Πολιτισμού Ιουστινιανός στα Ν. Φλογητά.
Ο κ. Σκιαδαρέσης αναφέρθηκε στο ολοκληρωμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου όπου εκτίθενται τέσσερις ενότητες εκθεμάτων, ενώ αναμένεται να φιλοξενήσει άμεσα νέες προθήκες. Επίσης μίλησε για το Μετόχι Ν. Φλογητών, το κέντρο Ιουστιανιανός.
Για το Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου ειδικότερα, ο κ. Σκιαδαρέσης τόνισε ότι η Χαλκιδική καμαρώνει για έναν σύγχρονο χώρο, με τρεις ολοκληρωμένες ενότητες εκθεμάτων. Αποκάλυψε δε, ότι πολύ σύντομα, μέσω διεθνούς διαγωνισμού θα ανοίξει και η δεύτερη φάση του Μουσείου με τα νέα εκθέματα. «Σήμερα έχουμε ψηφιακό υλικό που συμπυκνώνει μια τεράστια πληροφορία για τους αρχαιολογικούς χώρους του νομού, με εικόνες, σκίτσα και βίντεο που απευθύνονται και σε παιδιά. Σε αυτό παρουσιάζεται όλη η διαδικασία της ανασκαφής, από τη σκέψη ως την ανασκαφή, την τεκμηρίωση και τη συντήρηση, ως την έκθεση σε μουσείο. Επίσης, υπάρχουν οθόνες από όπου ο επισκέπτης συγκεντρώνει πληροφορίες για τους πρωτοπόρους της έρευνας στη Χαλκιδική, και τις αναφορές στο νομό από τους δύο μεγάλους ιστορικούς, τον Θουκυδίδη και τον Ηρόδοτο. Θα είμαστε σε μια διαρκή παρακολούθηση όλων αυτών των σύγχρονων εφαρμογών που βοηθά και τα παιδιά κυρίως», τόνισε ο κ. Σκιαδαρέσης. Υποστήριξε ότι ο χειμώνας προσφέρεται για τις επισκέψεις των παιδιών. Η Εφορεία στοχεύει στα παιδιά ως κοινό, και για τον λόγο αυτό προηγήθηκαν επαφές του προϊσταμένου με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ήδη μάλιστα είναι σε εξέλιξη ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο Μουσείο για το «Παιχνίδι στην Αρχαιότητα». Τα παιδιά δείχνουν ενθουσιασμένα από τις επισκέψεις και αυτό φαίνεται από το βιβλίο επισκεπτών.
Ο κ. Σκιαδαρέσεης αποκάλυψε επίσης ότι σε περιοδική έκθεση, στο αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου, πρόκειται να φιλοξενηθούν τα ευρήματα από τη μεγάλη ανασκαφή του Αγίου Γιάννη στη Νικήτη.
Το Μετοχιακό συγκρότημα Ιουστιανός
Μεγαλόπνοα είναι τα σχέδια της Εφορείας Αρχαιοτήτων και για το Μετοχιακό συγκρότημα Ιουστινιανός στα Ν. Φλογητά. Τα κτίριά του σώζονται από τον 19ο αιώνα, ενώ τα παλαιότερα, που μαρτυρούν οι πηγές από τα βυζαντινά χρόνια, καταστράφηκαν κατά την Επανάσταση της Χαλκιδικής. Αυτά που συντηρούνται είναι εξαιρετικά αναστηλωμένα, και σε ένα τέτοιο θα φιλοξενηθεί το Βυζαντινό Μουσείο Χαλκιδικής, που μέχρι τώρα διαθέτει μια αίθουσα και χώρο υποδοχής. «Εκεί μπορεί ο επισκέπτης να πάρει μια ιδέα από τη «λατρεία» στη Χαλκιδική κατά τη βυζαντινή περίοδο ενώ απέναντι υπάρχει το κτίριο των περιοδικών εκθέσεων.
«Ήδη επισκέψεις μαθητών από όλη τη Χαλκιδική αλλά και τη Θεσσαλονίκη έρχονται στον χώρο. Από τον Σεπτέμβριο ήρθαν περί τα 2000 παιδιά», τόνισε ο κ. Σκιαδαρέσης. Η ιδιαιτερότητα της Έκθεσης που αφορά την Επανάσταση της Χαλκιδικής, φιλοξενεί αντικείμενα όπως όπλα, σπάθες κ.α. ενώ σε μεγάλη οθόνη συγκεντρώνονται όλες οι πληροφορίες της δράσης των Χαλκιδικιωτών Επαναστατών του 1821. Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει επισκέπτες και παιδιά είναι ένα projection mapping, σε μια μεγάλη οθόνη με 8 προτζέκτορες, που αφήνουν τον επισκέπτη να είναι στη μέση, και φαίνεται ξεκάθαρα κάθε λεπτομέρεια της Ελληνικής Επανάστασης και των γεγονότων.
Οι ανασκαφές που είναι σε εξέλιξη
Ο προϊστάμενος της Εφορείας κ. Σκιαδαρέσης αναφέρθηκε εξίσου εκτενώς και στις ανασκαφές, νέες και παλαιότερες, που είναι σε εξέλιξη σε διάφορα σημεία ανά τη Χαλκιδική.
Από το 2018 ως σήμερα, στον Άγιο Ιωάννη της Νικήτης, είναι σε εξέλιξη μια μεγάλη σωστική ανασκαφή καθώς κατασκευάζεται το μεγάλο ξενοδοχειακό συγκρότημα. Πρόκειται για ένα μεγάλο νεκροταφείο με πάνω από 1000 τάφους, που καταλαμβάνει από τον 10ο π.Χ. ως τον 4ο π.Χ. αιώνα. Οι τάφοι είναι διαφόρων ειδών ενώ επίσης έχουν περισυλλεγεί πολλά αντικείμενα, από αγγεία ως κοσμήματα. «Πολλά από αυτά είναι σπάνια στην έρευνα, ίσως και μοναδικά. Θέλουμε να ολοκληρώσουμε την ανασκαφή για να βρούμε κι άλλα», τόνισε ο κ Σκιαδαρέσης. Παράλληλα όπως είπε, τρέχει ένα μεγάλο ψηφιακό έργο, που χρηματοδοτεί το ΕΣΠΑ, και επικεντρώνεται κατά πολύ στα κινητά ευρήματα (πάνω από 600) από το νεκροταφείο του Αγίου Ωιάννη, τα οποία σκανάρονται ψηφιακά και τρισδιάστατα, φωτογραφίζονται και ψηφιοποιούνται. Το ίδιο έργο περιλαμβάνει την ψηφιακή ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Ολύνθου, με ψηφιακό ξεναγό, και έναν δεύτερο ψηφιακό ξεναγό για όλες τις αποικίες (Καλλικράτεια, Όλυνθο, Ν. Ποτίδαια).
Η Σκάλα της Φούρκας
Ο κυματισμός της θάλασσας εδώ και ένα χρόνο έφερε στο φως μια άγνωστη θέση για τους αρχαιολόγους, κι έναν κεραμικό κλίβανο που θάφτηκε από το κύμα και φανερώθηκε ξανά, δύο φορές μέσα σε ένα χρόνο. Όλα τα παραπάνω συνέβησαν στη Σκάλα της Φούρκας, όπου χρειάστηκε η συνεργασία της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων για να ξεκινήσει μια ανασκαφή εδώ και ένα χρόνο. Τα συμπεράσματα που αρχικά εξήχθησαν μιλούν για μια εγκατάσταση κεραμικού εργαστηρίου που σχετίζεται με την πόλη της Μένδης και την κατασκευή αμφορέων που σχετίζονται με τη μεταφορά του Μενδαίου Οίνου. «Ένα κτίριο 300 τ.μ. που προσωρινά καταχώσαμε, είναι αυτό που βρήκαμε, και κινείται μεταξύ του 4ου και 2ου αιώνα π.Χ. Το εύρημα πρόσθεσε στοιχεία για την παραγωγή κεραμικών προϊόντων, αλλά και για την παραγωγή κρασιού εκείνης της εποχής», τόνισε ο κ. Σκιαδαρέσης.
Στη Ν. Ποτίδαια σώζεται το διατείχισμα
Ήδη η ανάπλαση του τμήματος της δυτικής πλευράς, στο Διατείχισμα της Ν. Ποτίδαιας έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης προς χρηματοδότηση. Καθοριστικής σημασίας ήταν η συμβολή της Εφορείας Αρχαιοτήτων με τις ανάλογες εγκρίσεις και την αξιοποίηση παλαιότερης προμελέτης όλου του διατειχίσματος. Ταυτόχρονα, σε συνεργασία με τον δήμο εκπονείται η μελέτη ανάδειξης όλους του Διατειχίσματος, ενώ μόνο κάποιοι πύργοι έχουν συντηρηθεί ως τώρα. Ταυτόχρονα εκπονήθηκε μελέτη για τη συγκράτηση των πρανών της γέφυρας της Ν. Ποτίδαιας, κάτι που εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Εφορείας λόγω των αρχαιοτήτων που υπάρχουν στην περιοχή.
Μην ξεχάσετε να επισκεφτείτε….
Ο επισκέπτης της Χαλκιδικής προτρέπεται να γνωρίσει αρχικά τη βυζαντινή ιστορία. Μια επίσκεψη στο Κέντρο Πολιτισμού Ιουστινιανός στα Ν. Φλογητά θα είναι άκρως κατατοπιστική. Από κει και πέρα τόσο ο Πύργος της Ν. Φώκαιας όσο και ο Πύργος του Προσφορίου στην Ουρανούπολη είναι άμεσα επισκέψιμοι. Στη δε Ουρανούπολη και στη Μονή Ζυγού, που είναι η μοναδική μονή εκτός Αγίου Όρους μπορεί κανείς να δει τους βασικούς χώρους μιας αγιορείτικης μονής στη γέννησή της.
Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να δει στη Νικήτη τη Βασιλική του Σωφρονίου για να μάθει πως ήταν οι ναοί των πρώτων Χριστιανικών χρόνων (παλαιοχριστιανικές Βασιλικές). Ακόμη ένας πύργος είναι εκείνος της Γαλάτιστας που διαθέτει και πληροφορίες μέσω έκθεσης για άλλους πύργους, μη επισκέψιμους.
Τέλος στα Σιδηροκαύσεια, ένα λουτρό Οθωμανικής περιόδου και δύο υπό αναστήλωση Πύργοι δίνουν στοιχεία για μνημεία μεταβυζαντινής-Οθωμανικής περιόδου.
Ως προς τις προ-χριστιανικές αρχαιότητες, τον μεγαλύτερο συμβολισμό προσφέρουν τα Αρχαία Στάγειρα που είναι η πατρίδα του Αριστοτέλη. Στη χερσόνησο της Κασσάνδρα ο Άμμων Δίας είναι ίσως από τους πιο σημαντικούς χώρους της περιοχής. Εξίσου σημαντική είναι η αρχαία Όλυνθος όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει την άριστη χάραξη μιας πόλης, με κάθετους δρόμους και κτίρια ενδιάμεσα. Για την Όλυνθο τέλος τρέχει και ένα πρόγραμμα που αφορά τη Βελτίωση Προσβασιμότητας της Ολύνθου και μέλλει να αλλάξει καθοριστικά τον αρχαιολογικό χώρο.
