Το άρθρο δημοσιεύεται στην εφημερίδα Μακεδονία της Κυριακής και το επιμελήθηκε η Σουζάνα Καζάκα
Την ίδρυση μιας έδρας Μικρασιατικών σπουδών είτε στη Θεσσαλονίκη είτε στα Ν. Μουδανιά Χαλκιδικής, υποστήριξε σε συνέντευξή της η μεγάλη ακαδημαϊκός και επιστήμων Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ. Είναι γνωστή η μεγάλη αγάπη της για τις Μικρασιατικές σπουδές και έρευνες που αφορούν τις αλησμόνητες πατρίδες καθώς η καταγωγή της ιδίας είναι από τους Ελιγμούς της Μικράς Ασίας.
Η κ. Αρβελέρ υποστηρίζει ότι είναι τελείως διαφορετικό να υπάρχει ένα Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, όπως και υφίσταται, από το να ιδρυθεί έδρα Μικρασιατικών Σπουδών και δη σε περιοχή της Μακεδονίας. Θέση που έχει εκφραστεί και από τον Δρ. αρχιτέκτων και συγγραφέα Μιλτιάδη Πολυβίου.
Να θυμίσουμε ότι Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών ασχολείται από το 1930 με την έρευνα της ιστορίας και του πολιτισμού του Μικρασιατικού ελληνισμού, ιδίως κατά την τελευταία φάση της μακραίωνης διαδρομής του στις αρχαίες του κοιτίδες. Ιδρυτές του είναι οι Μέλπω και Οκτάβιος Μερλιέ.
Τι προτείνει σε επιστολή του ο Πολυβίου
Ο Δρ. Αρχιτέκτων Μιλτιάδης Πολυβίου γεννήθηκε στα Νέα Μουδανιά Χαλκιδικής. Αντικείμενο των επιστημονικών του ενδιαφερόντων αποτελεί κυρίως η έρευνα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, ιδιαίτερα της μεταβυζαντινής, με πολλές σχετικές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε συνέδρια. Μάλιστα, η διδακτορική του διατριβή, υπό τον τίτλο «Το καθολικόν της μονής Ξηροποτάμου» (Αθήνα 1999) βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών.
Ο ίδιος, διαβάζοντας το βιβλίο της Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ, «Μικρασία, καρδιά του ελληνισμού», ενισχύει την πρόταση της Ελληνίδας ακαδημαϊκού, που διατυπώνεται σ’ αυτό για τη δημιουργία, στα Νέα Μουδανιά, κέντρου πολιτιστικής αναφοράς των Μικρασιατών που βρήκαν καταφύγιο στη Βόρειο Ελλάδα.
Προτείνει δε ως χώρο το κτιριακό συγκρότημα του παλαιού μετοχίου της αγιορείτικης Μονής Αγ. Παντελεήμονος-Ρωσικού, που βρίσκεται σε απόσταση 4-5 χιλιομέτρων από τα Νέα Μουδανιά. Αρκετά χρόνια νωρίτερα άλλωστε, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, είχε αποκτήσει την κυριότητα του συγκροτήματος, το οποίο, μετά από πολύχρονες εργασίες, αναστηλώθηκε και μέρος του ήδη χρησιμοποιείται ως κέντρο συντήρησης εικόνων και χειρογράφων, ενώ προετοιμάζεται και η λειτουργία του ως μουσειακού χώρου αρχαιολογικών εκθεμάτων και, δευτερευόντως, κειμηλίων φερμένων από τις αλησμόνητες πατρίδες. Όπως αναφέρει στην επιστολή του ο Δρ. Πολυβίου, τον τελευταίο καιρό υπάρχει η σκέψη, με την ευκαιρία των φετινών εκδηλώσεων μνήμης, να γίνουν ενέργειες προς τους αρμόδιους ώστε να αφιερωθεί το σύνολο του συγκροτήματος στον μικρασιατικό ελληνισμό. Επισημαίνεται επιπλέον ότι στον Πολύγυρο υπάρχει Αρχαιολογικό Μουσείο που μπορεί να στεγάσει τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής. Είναι εν προκειμένω χαρακτηριστικό ότι το συγκρότημα περιβάλλεται από τους οικισμούς Νέα Μουδανιά, Νέα Πλάγια, Νέα Φλογητά, Διονυσίου, Ζωγράφου (εξ ολοκλήρου προσφυγοχώρια και αυτά τα δύο, παρόλο που διατήρησαν το όνομα των αγιορείτικων μετοχίων στα οποία δημιουργήθηκαν), και Νέα Τρίγλια.
Ο Μιλτιάδης Πολυβίου επικαλείται ενισχυτικά της πρότασής του την ύπαρξη συνολικά στη Χαλκιδικής, 31 ακραιφνώς προσφυγικών οικισμών. Ειδικότερα αναφέρει προς την κα. Αρβελέρ: «Είναι έτσι ευνόητο ότι η δική σας σχετική αναφορά, διατυπωμένη μάλιστα τον κατάλληλο χρόνο ως καταληκτήρια πρόταση σε ένα βιβλίο τέτοιου επιπέδου, θα λειτουργήσει αποφασιστικά ώστε να πεισθούν οι τοπικοί φορείς και τα προσφυγικά σωματεία να δραστηριοποιηθούν στην κατεύθυνση αυτή. Ως συνταξιούχος δεν είμαι πια εν ενεργεία υπάλληλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και, ως εκ τούτου, δεν μπορώ να ξέρω αν με το αίτημα αυτό θα συμφωνούσε η τωρινή Διεύθυνσή της, ελπίζω όμως ότι, αν εκμεταλλευθούμε σωστά τη συγκυρία και έχουμε και τη δική σας βοήθεια, θα μπορέσουμε να πετύχουμε τον κοινό μας στόχο. Αυτό θα αποτελούσε άλλωστε το καλύτερο μνημόσυνο στους πατέρες μας που έφυγαν ξεριζωμένοι από τις πανάρχαιες εστίες τους και δημιούργησαν μια νέα πατρίδα».
«Οπωσδήποτε η δημιουργία στη Χαλκιδική – ας πούμε στα Νέα Μουδανιά – Κέντρου πολιτιστικής αναφοράς των Μικρασιατών που βρήκαν καταφύγιο στη Βόρειο Ελλάδα, θα έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει απαρχή αυτής της προσπάθειας», διαβάζουμε στο βιβλίο της Ε. Γλύκατζη Αρβελέρ.
Ποιος είναι ο Δρ. Δ. Πολυβίου
Ο Μιλτιάδης Δ. Πολυβίου είναι διπλωματούχος αρχιτέκτων της Πολυτεχνικής σχολής του Α.Π.Θ., διπλωματούχος μεταπτυχιακών σπουδών του κλάδου Βυζαντινής Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής σχολής του Α.Π.Θ. και διδάκτωρ της σχολής Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π. Ως αρχιτέκτων του Υπουργείου Πολιτισμού, ασχολήθηκε με έργα προστασίας μνημείων, κατά κύριο λόγο στο χώρο του Αγίου Όρους. Αντικείμενο των δημοσιευμάτων του είναι κυρίως η μεταβυζαντινή εκκλησιαστική, αρχιτεκτονική,, ενώ επίσης ασχολείται και με θέματα αναφερόμενα στον μικρασιατικό ελληνισμό, τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο και τους μεταπολεμικούς ποιητές της Θεσσαλονίκης. Έχει εκδώσει τα βιβλία Το καθολικόν της μονής Ξηροποτάμου (Αθήνα 1999, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών) και Η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική στο Πήλιο κατά τον 18ο και 19ο αιώνα (Βόλος 2019, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Θεσσαλίας).
