Τα ψάρια και τα θαλασσινά αποτελούσαν πάντοτε αναπόσπαστο μέρος της διατροφής των Ελλήνων. Σήμερα δε η κατακεφαλήν κατανάλωση ψαρικών στη χώρα μας αγγίζει ετησίως τα 19,6 κιλά, ποσοστό αρκετά υψηλό.
Πολλά από τα ψαρικά που καταναλώνουμε ωστόσο σε καμιά περίπτωση δεν θα έπρεπε να είχαν καταλήξει στο πιάτο μας, γιατί η αλιεία και η εμπορία τους απαγορεύεται, καθώς έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στο οικοσύστημα και στον πληθυσμό τους που μέρα με τη μέρα συρρικνώνεται.
Ποια είναι όμως τα είδη των οποίων η αλιεία και η εμπορία απαγορεύεται και τα οποία φτάνουν παράνομα στην αγορά και στις κουζίνες των εστιατορίων;
Πίνα (Pinna nobilis): Οι πίνες είναι όστρακα που μοιάζουν με μεγάλα μύδια και αλιεύονται παράνομα για να χρησιμοποιηθούν ως δόλωμα, ή για να καταλήξουν στην αγορά και τα εστιατόρια ως εκλεκτός θαλασσινός μεζές. Οι πίνες εκκρίνουν ένα υγρό από το οποίο φτιάχνεται ένας εξαιρετικά σπάνιος τύπος μεταξιού, το μετάξι της θάλασσας ή βύσσος. Σήμερα να χαρακτηρίζονται είδος υπό εξαφάνιση και προστατεύονται.
Πετροσωλήνες (Lithophaga lithophaga): Οι πετροσωλήνες είναι δίθυρα μαλάκια. Τα πρώτα χρόνια της ζωής τους ζουν προσκολλημένοι στα βράχια, όπως τα μύδια. Μεγαλώνοντας όμως σκάβουν κυλινδρικές τρύπες στο εσωτερικό των βράχων. Βάσει της νομοθεσίας η αλιεία και η εμπορία πετροσωλήνων απαγορεύεται, ωστόσο συχνά σερβίρονται παράνομα στις ταβέρνες και τα εστιατόρια ως εκλεκτό έδεσμα. Για την αποκόλλησή τους, παράνομοι αλιείς σπάνε τους βράχους, καταστρέφοντας το οικοσύστημα.
Λευκός Καρχαρίας (Carcharodon carcharias): Έχει τη φήμη του αδίστακτου θηρευτή ωστόσο στην ουσία είναι είδος που χρειάζεται προστασία, αφού κινδυνεύει να χαθεί από τις θάλασσές και τους ωκεανούς. Στην Ελλάδα απαγορεύεται ρητά η αλιεία, η διακίνηση και η εμπορία του. (Βρείτε εδώ τον Οδηγό Αναγνώρισης Καρχαριών)
Σαπουνάς ή προσκυνητής (Cetorhinus maximus): Ο μεγαλύτερος καρχαρίας στη Μεσόγειο και ο δεύτερος μεγαλύτερος καρχαρίας του κόσμου μετά το φαλαινοκαρχαρία. Είναι εντυπωσιακός αλλά τελείως ακίνδυνος, αφού τρέφεται αποκλειστικά με πλαγκτόν. Απαγορεύεται αυστηρά η αλιεία, η διακίνηση και η εμπορία του.
*Επίσης, απαγορεύεται ρητά η πώληση ψαριών που έχουν αλιευθεί με ψαροντούφεκο (η τρύπα στο ψάρι είναι εμφανής αν έχει αλιευθεί με ψαροντούφεκο).
Ποια είναι τα απειλούμενα είδη που δεν πρέπει να καταναλώνουμε γιατί ο πληθυσμός τους κινδυνεύει και τα αποθέματά τους απειλούνται;
Πέρα όμως από τα είδη που προστατεύονται από τη νομοθεσία, υπάρχουν και άλλα τα οποία δεν πρέπει να καταναλώνουμε γιατί βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση και απειλούνται. Αυτά είναι:
Ερυθρός τόνος (Thunnus thynnus): Ο ερυθρός τόνος είναι μεταναστευτικό είδος που ταξιδεύει στη Μεσόγειο για να αναπαραχθεί. Ψάρι με υψηλή εμπορική αξία, τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός του έχει μειωθεί δραματικά λόγω της υπεραλίευσης. Στη Μεσόγειο μάλιστα ο πληθυσμός του έφτασε στα όρια της κατάρρευσης, με αποτέλεσμα το 2006 η Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση των Τονοειδών του Ατλαντικού (ICCAT) να υιοθετήσει 15ετές σχέδιο για την ανάκαμψη του είδους. Τα καλά νέα είναι ότι με βάση την εφαρμογή της νομοθεσίας ο τόνος φαίνεται να ανακάμπτει και το Νοέμβριο θα γνωρίζουμε με βάση την ICCAT ασν μπορούμε να τον καταναλώνουμε ξανά άφοβα.
Ξιφίας (Xiphias gladius): Ο ξιφίας, ψάρι κοσμοπολίτικο και δεινός κολυμβητής, τα τελευταία 30 χρόνια μαστίζεται από την υπεραλίευση με αποτέλεσμα ο πληθυσμός του να συρρικνωθεί. Με στόχο την προστασία του, το 2016 η Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση των Τονοειδών του Ατλαντικού (ICCAT), συμφώνησε σε σχέδιο ανάκαμψης για τη βελτίωση της κατάστασης του αποθέματος του μεσογειακού ξιφία τα επόμενα 15 χρόνια.
Δροσίτης ή γαλέος (Galeorhinus galeus): Ο κοινός γαλέος είναι το πιο κοινό σκυλόψαρο των θαλασσών μας. Δυστυχώς, η εντατική υπεραλίευση έχει οδηγήσει το είδος στα όρια της εξαφάνισης ακόμα και σε περιοχές όπου παλιότερα αφθονούσε.
Καρχαρίες: Σύμφωνα με την Κόκκινη Λίστα της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), το ¼ των καρχαριών απειλείται με εξαφάνιση λόγω της υπραλίευσης και της παρεμπίπτουσας αλιείας και δεν θα πρέπει να τους καταναλώνουμε.
Προκειμένου να διευκολύνει τους καταναλωτές να επιλέξουν τα ψαρικά τους υπεύθυνα, είτε εγχώρια είτε εισαγόμενα, με απώτερο στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, το WWF ανέπτυξε το WWF Fish Guide app, έναν εύχρηστο Οδηγό Υπεύθυνης Κατανάλωσης Ψαρικών.
Το WWF Fish Guide app είναι διαθέσιμο δωρεάν από συσκευές Android κα iOS και δίνει στους καταναλωτές όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που πρέπει να έχουν όταν αγοράζουν ψαρικά από το σούπερ μάρκετ ή το ιχθυοπωλείο. Επίσης, το WWF Fish Guide app περιλαμβάνει τις ψαροσυμβουλές του WWF, χρήσιμα tips, όπως για παράδειγμα πώς ξεχωρίζουμε το φρέσκο ψάρι ή τι πρέπει να προσέχουμε στη σήμανση, αλλά και πεντανόστιμες συνταγές θαλασσινών από διάσημους σεφ απ’ όλο τον κόσμο.
Πηγή: WWF
