Το Τμήμα Δημόσιας Υγείας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με αφορμή την έξαρση ιλαράς που σημειώνεται επιδημιολογικά στην χώρα μας τις τελευταίες εβδομάδες και με στόχο την ενημέρωση του κοινού, δίνει πληροφορίες σχετικά με το νόσημα και τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισής της .
Γενικά:
Η ιλαρά είμαι μία λοίμωξη ιογενής που οφείλεται στον ιό της ιλαράς.
Υποδόχο του ιού είναι μόνο ο άνθρωπος.
Ευαισθησία στον ιό έχουν ΟΛΑ τα άτομα που δεν έχουν νοσήσει ή δεν έχουν εμβολιαστεί.
Μετάδοση:
Η μεταδοτικότητα του ιού είναι πολύ υψηλή. Η μετάδοση γίνεται 4 ημέρες πριν βγει το εξάνθημα και 4 ημέρες μετά την έκθυση του.
Η μετάδοση γίνεται αερογενώς από άτομο σε άτομο. Ο ιός μπαίνει στον οργανισμό από το αναπνευστικό σύστημα και εγκαθίσταται στον αναπνευστικό βλεννογόνο και στους λεμφαδένες της περιοχής όπου πολλαπλασιαζόμενος μεταφέρεται στα διάφορα όργανα.
Χρόνος επώασης:
Ο χρόνος επώασης είναι 10-12 ημέρες. Από την έκθεση του ατόμου στον ιό και μέχρι την εμφάνιση του εξανθήματος μεσολαβούν περίπου 14 ημέρες.
Κλινικές εκδηλώσεις:
Η νόσος έχει 3 στάδια:
1. Το καταρροϊκό (πρόδρομο) στάδιο
Διαρκεί 2-4 ημέρες. Χαρακτηρίζεται από καταρροϊκά συμπτώματα (δακρύρροια συνάχι, φτέρνισμα),πυρετό βήχα, επιπεφυκίτιδα και φωτοφοβία. Εμφανίζονται στο στόμα μικρά λευκωπά στίγματα που είναι οι χαρακτηριστικές κηλίδες Koplik παθογνωμονικές της νόσου
2. Το εξανθηματικό στάδιο
Διαρκεί 5-6 ημέρες και χαρακτηρίζεται από τη έκθυση κηλιδοβλατιδώδους εξανθήματος. Η έκθυση γίνεται κατά ώσεις ξεκινώντας συνήθως πίσω από τα αυτιά και γρήγορα εξαπλώνεται στο πρόσωπο τον κορμό και τα άκρα.
3. Το στάδιο της αποδρομής (ανάρρωσης)
Στο στάδιο αυτό τα συμπτώματα υποχωρούν ,πέφτει ο πυρετός και το εξάνθημα εξαφανίζεται με την ίδια σειρά που εμφανίστηκε δηλαδή πρώτα από το πρόσωπο και τελευταία από τα άκρα, αφήνοντας κάποιες φορές μια μικρή απολέπιση του δέρματος (εκτός παλάμες και πέλματα).
Επιπλοκές:
Υψηλό ποσοστό εμφάνισης επιπλοκών εμφανίζεται στα παιδιά κάτω των 5 ετών και στους ενήλικες άνω των 20 ετών. Οι συχνότερες επιπλοκές εμφανίζονται από το πεπτικό, αναπνευστικό και το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, όπως διάρροια, πνευμονία, οξεία εγκεφαλίτιδα και σπανιότερα η υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα.
Οι ενήλικες νοσούν σπάνια αλλά σοβαρότερα από τα παιδιά με αρκετές επιπλοκές όπως πνευμονία (30%), οξεία μέση πυώδη ωτίτιδα (29%), ιγμορίτιδα κλπ.
Η νόσηση κατά την εγκυμοσύνη σχετίζεται με αποβολή του εμβρύου, προωρότητα και χαμηλό βάρος γέννησης του νεογνού.
Προληπτικά μέτρα
1. Ο εμβολιασμός
Αποτελεί στρατηγικό σημείο πρόληψης. Περιέχει ζώντα εξασθενημένο ιό της ιλαράς.
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν το MMR και το PRIORIX, PRIORIX TETRA.
Το εμβόλιο γίνεται υποδόρια σε 2 δόσεις:
1η δόση σε ηλικία 12-15 μηνών και η
2η δόση σε ηλικία 4-6 ετών.
Δίνεται συνήθως με την μορφή του τριδύναμου για Ιλαρά – Ερυθρά – Παρωτίτιδα (MMR) ή τετραδύναμου εμβολίου για Ιλαρά – Ερυθρά – Παρωτίτιδα – Ανεμοβλογιά
Στην Ελλάδα το MMR είναι ενταγμένο στο Εθνικό πρόγραμμα Εμβολιασμών από το 1989 και χορηγείται δωρεάν.
Το εμβόλιο εξασφαλίζει μακρόχρονη ανοσία και ποσοστό αντισωματικής ανταπόκρισης στα παιδιά έως 98% εφ όσον εμβολιάζονται 15 μηνών. Η φυσική νόσηση αφήνει ανοσία δια βίου.
Ο εμβολιασμός αντενδείκνυται σε:
Σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή. Η HIV λοίμωξη δεν αποτελεί απόλυτη αντένδειξη
Σε επίνοσες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας οι οποίες πρέπει να αποφύγουν την εγκυμοσύνη τουλάχιστον ένα μήνα μετά τον εμβολιασμό τους με MMR
Σε άτομα με αντίδραση υπερευαισθησίας σε προηγούμενη δόση του εμβολίου
Σε άτομα που πρόκειται να μεταγγιστούν το εμβόλιο πρέπει να γίνει είτε 14 ημέρες πριν την μετάγγιση, ή 3 μήνες μετά
Η αλλεργία στο αυγό δεν αποτελεί αντένδειξη
2. Απομάκρυνση των παιδιών από το σχολείο για 4-5 ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος.
3. Αν υπάρχουν παιδία που βρίσκονται στο πρώτο στάδιο της νόσου (καταρροϊκό) θα πρέπει να απομακρυνθούν τα ευπαθή άτομα όπως τα βρέφη και οι εγκυμονούσες.
Γενικά καραντίνα (απομόνωση) δεν εφαρμόζεται ούτε και η παράλληλη απολύμανση των χώρων και αντικειμένων
Ο εμβολιασμός των επαφών εάν γίνει τις πρώτες 72 ώρες από την έκθεση μπορεί να προσφέρει ικανοποιητική ανοσία. Σε κάθε περίπτωση η επικοινωνία με τον ειδικό είναι επιβεβλημένη
Πληροφορίες για την ιλαρά υπάρχουν στον θεματικό ιστοτόπο του Δικτύου Δράσεων Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της ΠΚΜ στο http://www.pkm.gov.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=754
Σημειώνεται ότι το νόσημα κατατάσσεται στα Υποχρεωτικώς Δηλούμενα Λοιμώδη Νοσήματα στο ΚΕΕΛΠΝΟ και στις κατά τόπους Διευθύνσεις Υγείας, στις οποίες γίνεται και η επιδημιολογική διερεύνηση των λοιμωδών νοσημάτων ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα προφυλακτικά μέτρα. Επίσης οι Διευθύνσεις Υγείας των Περιφερειών συνεργάζονται με το ΚΕΕΛΠΝΟ και τους άλλους δημόσιους (Κέντρα Υγείας Νοσοκομεία κλπ) και ιδιωτικούς φορείς στον εμβολιασμό των ατόμων υψηλού κινδύνου που είναι οι ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (Ρομά, μετανάστες/πρόσφυγες κλπ).
