Ο πύργος της Νέας Φώκαιας είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ιστορικά μνημεία της Χαλκιδικής, καθώς διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση και αποτελεί σπάνιο δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής.
Εδώ είναι μερικές λεπτομέρειες που αναδεικνύουν τη σημασία του:
Ιστορία και Αρχιτεκτονική του Πύργου
Ο πύργος βρίσκεται σε μια στρατηγική θέση και αποτελεί τον μοναδικό στην περιοχή της Χαλκιδικής που διατηρείται μέχρι τις επάλξεις, γεγονός που τον καθιστά μοναδικό αρχιτεκτονικό μνημείο. Οι διαστάσεις του είναι 7×7 μέτρα, με ύψος 17 μέτρα, και αν και δεν γνωρίζουμε ακριβώς την ημερομηνία κατασκευής του, πιθανότατα κτίστηκε γύρω από το 1407 ή λίγο αργότερα. Η χρονική περίοδος αυτή συνδέεται με την παραχώρηση της περιοχής του σημερινού χωριού στη Μονή Αγίου Παύλου του Αγίου Όρους από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο.
Η κατασκευή του πύργου συνδέεται με την ανάγκη προστασίας και στρατηγικής σημασίας της περιοχής κατά την διάρκεια της Βυζαντινής και Οθωμανικής περιόδου. Η στρατηγική θέση του πύργου, αλλά και η πυκνή οχυρωματική του δομή, δείχνουν τη σημασία του ως καταφύγιο και προστασία για τους κατοίκους της περιοχής. Στρατηγείο του Εμμανουήλ Παπά Το 1821, κατά την Ελληνική Επανάσταση, ο πύργος αποτέλεσε στρατηγείο του αρχηγού της επανάστασης στη Χαλκιδική, Εμμανουήλ Παπά, ο οποίος υπηρέτησε ως στρατηγός στην περιοχή και συντόνισε τις μάχες κατά των Οθωμανών.
Η παρουσία του στρατηγείου στον πύργο υπογραμμίζει την ιστορική σημασία του μνημείου, καθώς αποτέλεσε κέντρο της αντίστασης κατά την διάρκεια των επαναστατικών γεγονότων.
Τα τελευταία χρόνια τοποθετήθηκε εξωτερική σκάλα και είναι πια επισκέψιμος.
Ναός των Αγίων Αποστόλων
Δίπλα στον πύργο βρίσκεται ο μετοχιακός ναός των Αγίων Αποστόλων, ο οποίος χτίστηκε το 1868. Ο ναός αυτός συνδέεται στενά με την ιστορία της περιοχής και αποτελεί σημαντικό σημείο λατρείας για τους κατοίκους, ενώ αποτελεί και μέρος του συγκροτήματος που περιλαμβάνει τον πύργο. Οι θρησκευτικές παραδόσεις και η πίστη των κατοίκων της περιοχής αποτυπώνονται σε αυτό το ναό, προσφέροντας μια σύνδεση της τοπικής θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με την ιστορία της.
