Μία… ξενάγηση στον μοναδικής αρχιτεκτονικής και ομορφιάς Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου στην Άφυτο.
Η Άφυτος αποτελεί ένα από τα πλέον όμορφα χωριά της Χαλκιδικής, προσελκύοντας ετησίως πλήθος επισκεπτών όχι μόνο κατά την καλοκαιρινή περίοδο, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Κόσμημά της, αλλά και κέντρο της πνευματικής ζωής του τόπου είναι ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και αποτελεί τον ενοριακό του ναό.
Σύμφωνα με την επιγραφή που υπάρχει επάνω από την κεντρική είσοδό του, ο ναός κτίστηκε το 1858 στη θέση παλαιότερου ναού αφιερωμένου στον Άγιο Δημήτριο, ο οποίος είχε καταστραφεί κατά τον Χαλασμό της Κασσάνδρας το Νοέμβριο του 1821.
Οι κτίστες του ήταν Βορειοηπειρώτες, οι οποίοι καθοδηγούνταν από τον Σιμωνοπέτριτο μοναχό Φίλιππο, ο οποίος καταγόταν από την Ζάκυνθο και την ίδια εποχή ήταν υπεύθυνος στο μετόχι της Μονής στην περιοχή της σημερινής Νέας Ποτίδαιας.
Τα ιδιαίτερα λιθανάγλυφα, ο εντυπωσιακός τρούλος και η εικόνα «καύχημα» των Αφυτιωτών
Όσον αφορά την αρχιτεκτονική του, ο Ναός ακολουθεί εκείνη της τρίκλητης βασιλικής με τρούλο, ενώ διαθέτει ενσωματωμένο κωδωνοστάσιο στη δυτική πλευρά και γυναικωνίτη.
Μάλιστα, σε όλες του τις πλευρές είναι κτισμένος με επιμελημένη τοιχοποιία. Πάνω από τα παράθυρα του νότιου τοίχου υπάρχουν αξιόλογα λιθανάγλυφα, με χαρακτηριστικότερο όλων το λιθανάγλυφο που παρουσιάζει τους κτήτορες του ναού.
Το ενδιαφέρον όλων τραβά, δε, ένα λίθινο περιστέρι, πιθανόν σε δεύτερη χρήση, το οποίο βρίσκετε στη βορειοδυτική γωνία του κωδωνοστασίου.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι ο τρούλος και η κόγχη, τα μόνα αγιογραφημένα σημεία του Ναού, τα οποία κοσμούν έργα του δευτέρου μισού του 20ου αιώνα. Το τέμπλο του Ναού είναι κατασκευασμένο στις αρχές τις δεκαετίας του 1860 και το στολίζουν ζωγραφιές, πλούσιος φυτικός διάκοσμος και αξιόλογα ξυλόγλυπτα στοιχεία.
Ο Ναός είναι διακοσμημένος με αξιόλογες εικόνες, έργα του αγιογράφου Γεωργίου Αθανασίου με καταγωγή από την Γαλάτιστα. Στο προσκυνητάρι βρίσκεται η παλαιότερη σωζόμενη εικόνα του Αγίου Δημητρίου, η οποία είναι αγιογραφημένη το 1830 από τον αγιογράφο Αθανάσιο από την Γαλάτιστα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα, η οποία είναι έργο του 18ου αιώνα από το Αγιορείτικο αγιογραφικό εργαστήριο του Διονυσίου εκ Φουρνά.
Το καύχημα, όμως, των Αφυτιωτών είναι η εικόνα της Παναγίας της Αφυτιώτισσας, η οποία αγιογραφήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το πρώτο μισό του 14ου αιώνα., και κοσμεί το κεντρικό κλίτος του Ναού. Η μορφή αυτή της Παναγίας αποκαλύφθηκε κατά την διάρκεια της συντήρησης της κάτω από επάλληλα στρώματα αγιογραφήσεων του 17ου και 18ου αιώνα.
Το θαύμα του Αγίου Δημητρίου
Ο Άγιος Δημήτριος, προστάτης του χωριού, έχει κάνει πολλές φορές φορές αισθητή την παρουσία του γύρω και μέσα στον Ναό. Μία από αυτές τις φορές ήταν όταν τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 τον είδαν να βγαίνει έφιππος μέσα από τον Ναό, να κάνει ένα γύρο και να φεύγει προς τα δυτικά. Το επόμενο πρωινό έγινε γνωστό ότι η Ιταλία είχε κηρύξει πόλεμο στην Ελλάδα.
Μολονότι 150 Αφυτιώτες επιστρατεύτηκαν προκειμένου να πολεμήσουν στο μέτωπο, κανείς του δε σκοτώθηκε, με το γεγονός αυτό να χαρακτηρίζεται ως ένα μεγάλο θαύμα του Αγίου.
Πληροφορίες: Ελένη Αθανασιάδου, αντιπρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Αφύτου
