Με την θετική ψήφο των 158 βουλευτών της νέας δημοκρατίας στην βουλή, είναι από χθες νόμος του κράτους το εργασιακό νομοσχέδιο που εισηγήθηκε ο υπουργός εργασίας Κωστής Χατζηδάκης. Το νέο κανονιστικό πλαίσιο για τα εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματα στην Ελλάδα θα έχει σε πολλά σημεία του άμεση εφαρμογή και θα επιφέρει αλλαγές στην εργασία: Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η πρακτική κατάργηση της 8ωρης υποχρεωτικής εργασίας, ενώ επέρχονται και μειώσεις μισθών μέσω των νέων διατάξεων των υπερωριών. Υπό διωγμό τίθεται παράλληλα το δικαίωμα στην απεργία.
Πότε θα εφαρμοστεί:
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον Κωστή Χατζηδάκη, το νομοθέτημα θα έχει άμεση εφαρμογή. Όπως δήλωσε το νομοσχέδιο «δεν θα εφαρμοστεί σε πέντε τέρμινα. Πάρα πολλές διατάξεις θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται από την ημέρα της δημοσίευσης στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως και κάποιες άλλες κάνα δυο μήνες μετά». Από το χρονοδιάγραμμα εξαιρείται η διαδικασία για την σύσταση της νέας μορφής της επιθεώρησης εργασίας αφού «θα ξεκινήσει αμέσως η προετοιμασία για να βγει το προεδρικό διάταγμα που θα θέσει τις βάσεις για να προχωρήσει η νέα ανεξάρτητη αρχή» ενώ ειδική περίπτωση είναι και η γενικευμένη εφαρμογή της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας που εξαρτάται από τεχνικούς παράγοντες.
Αν και το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε αριθμεί πάνω από 100 άρθρα ας δούμε τις διατάξεις του που άμεσα θα επιδράσουν στον τρόπο εργασίας και στους χώρους δουλειάς:
Τι θα ισχύει με το 8ωρο και τις υπερωρίες:
Το κυριότερο στοιχείο του νομοσχεδίου αφορά βέβαια την διευθέτηση του χρόνου εργασίας (άρθρο 59). Προβλέπει ότι με ατομική σύμβαση είναι δυνατός ο 6μηνιαίος καθορισμός του ωραρίου με όριο τις 10 ώρες ημερησίως. Πρόκειται για το άρθρο το οποίο στηλίτευσε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο η Έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής, αφού εκτίμησε ότι αυτές οι συμβάσεις είναι εκτός της λογικής του εργατικού δικαίου αφού δεν θεωρείται ισότιμη η σχέση εργοδότη και εργαζόμενου. Το νομοσχέδιο μεταξύ άλλων καταργεί ακόμη και τις ασφαλιστικές δικλείδες του άρθρου 7 του ν.3846/2010, αλλά και του άρθρου 42 του ν.3986/2011 που προέβλεπαν για τέτοιες περιπτώσεις συλλογική συμφωνία με την επιχειρησιακή ή κλαδική συνδικαλιστική οργάνωση. Με απλά λόγια ο εργαζόμενος θα καλείται να συζητήσει ατομικά με την επιχείρηση το ζήτημα του ωραρίου, με κριτήριο τις κατά καιρούς ανάγκες της επιχείρησης.
Σε ξεχωριστό άρθρο γίνεται αναφορά στην διεύρυνση των υπερωριών. Έτσι η υπερεργασία αυξάνεται από 3 ώρες την εβδομάδα σε 5ώρες την εβδομάδα (6 για την εξαήμερη εργασία) ενώ οι υπερωρίες αυξάνονται σε 150 το χρόνο ενώ η προσαύξηση μειώνεται από 60% που είναι σήμερα σε 40%. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατέθηκαν στην βουλή αυτό πρακτικά σημαίνει για έναν εργαζόμενο σε βιομηχανία με μισθό 900 ευρώ (ωρομίσθιο 5,4 ευρώ) ότι ενώ για 120 ώρες υπερωρία αμείβονταν με 958 ευρώ, με το νέο σύστημα για 150 ευρώ υπερωρίες θα παίρνει 843 ευρώ. Η αντιστοιχία για ένα μισθό της τάξης των 1200 ευρώ σημαίνει πώς από 120 ευρώ υπερωρίες που απέφεραν 1278 ευρώ τώρα αντιστοιχούν σε 1124 ευρώ.
Από την πλευρά της κυβέρνησης έχει επιστρατευθεί το επιχείρημα ότι οι δύο αυτές ρυθμίσεις για τις υπερωρίες και την διευθέτηση του χρόνου εργασίας, είναι άσχετες μεταξύ τους. Όμως βρίσκεται στην διακριτική ευχέρεια των εργοδοτών να τις αξιοποιήσουν ταυτόχρονα. Μάλιστα όπως χαρακτηριστικά καταγγέλθηκε στην βουλή, ήδη στα μεταλλεία Κασσάνδρας της Χαλκιδικής, με την είδηση της ψήφισης του νομοσχεδίου απολύθηκαν 43 εργολαβικοί εργαζόμενοι, με την επιχείρηση να προτίθεται να τους αντικαταστήσει με τις υπερωρίες του υφιστάμενου προσωπικού.
Αλλαγές στις απολύσεις:
Σημαντικές αλλαγές επέρχονται με τα άρθρα του νόμου και για τις απολύσεις. Με βάση τις διατάξεις δεν υφίσταται πλέον η δυνατότητα επαναπρόσληψης σε περίπτωση που απολυμένος εργαζόμενος δικαιωθεί μετά από προσφυγή του στο δικαστήριο. Με τις νέες ρυθμίσεις ο εργοδότης θα μπορεί απλά να καταβάλει ένα μικρό μέρος της αποζημίωσης και όχι να καταβάλει τα χρήματα για όλους του μήνες που ο εργαζόμενος ήταν παράνομα η καταχρηστικά απολυμένος. Είναι χαρακτηριστικό ότι με αυτή την ρύθμιση διαφώνησε δημοσίως η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και εργατολόγος Άννα Ευθυμίου. Για τις περιπτώσεις εργαζομένων που προστατεύονται από απόλυση μέρος του βάρους της απόδειξης στο δικαστήριο μετατίθεται στον εργαζόμενο. Για τις διατάξεις αυτές εξέφρασε έντονες επιφυλάξεις η Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής σχετικά με το αν προστατεύεται επαρκώς το κοινωνικό δικαίωμα στην εργασία του απολυθέντος, όπως λέει το άρθρο 22 παρ.1 του Συντάγματος.
Για την απεργία:
Το νομοσχέδιο επιφέρει καταλυτικές αλλαγές στην δυνατότητα κήρυξης απεργίας. Για σειρά επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας προβλέπεται προσωπικό ασφάλειας ίσο με το 1/3 του προσωπικού. Με αποτέλεσμα ανεξάρτητα από το αν υφίσταται η όχι απεργιακή κινητοποίηση να μην υφίσταται κανένα αποτέλεσμα αφού θα λειτουργούν οι δομές της όποιας υπηρεσίας.
Για τον ιδιωτικό τομέα επιβάλλεται η ηλεκτρονική ψηφοφορία μέσω ηλεκτρονικού συστήματος. Μια πρόβλεψη που τόσο από τα κόμματα της αντιπολίτευσης όσο και από την επιστημονική επιτροπή της Βουλής εκφράστηκε η ένσταση ότι είναι ανοιχτό σε χειραγώγηση. Σε σημείο που να είναι δυνατή η γνωστοποίηση στους εργοδότες της ψήφου του κάθε εργαζόμενου. Παράλληλα η διάταξη υπονομεύει την δυνατότητα πραγματοποίησης γενικών συνελεύσεων ως μορφή ανταλλαγής απόψεων ανάμεσα στους εργαζόμενους.
Συνολικά για τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα ορίζεται η έννοια της «αστικής ευθύνης» των μελών ενός σωματείο ενώ μεταξύ άλλων τίθεται ως κριτήριο η «ψυχολογική βία» απέναντι σε εργαζόμενους που επιθυμούν να εργαστούν (απεργοσπασία). Όπως επισημάνθηκε και από την αντιπολίτευση και από την επιστημονική επιτροπή της Βουλής η διάταξη είναι ασαφής και επιφέρει ερμηνείες που κάλλιστα μπορούν να καταστήσουν παράνομη οποιαδήποτε δραστηριότητα ενός σωματείου. Τέλος απαγορεύεται σε δευτεροβάθμια σωματεία να κηρύσσουν απεργία σε περίπτωση που κριθεί παράνομη μια απεργιακή κινητοποίηση ενός πρωτοβάθμιου σωματείου.
Τέλος όσον αφορά την ψηφιακή κάρτα εργασίας, αυτή αναμένεται αρχικά να εφαρμοστεί πιλοτικά. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες διατάξεις που θα εφαρμοστούν άμεσα. Παράλληλα όμως ο έλεγχος της επαφίεται στην επιθεώρηση εργασίας που πλέον θα είναι ανεξάρτητη αρχή ενώ παραμένει σε ισχύ η νομοθεσία που δίνει την δυνατότητα στους εργοδότες να διορθώνουν εκ των υστέρων στοιχεία για την απασχόληση των εργαζομένων.
Πότε θα εφαρμοστεί :
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον Κωστή Χατζιδάκη το νομοθέτημα θα έχει άμεση εφαρμογή. Όπως δήλωσε το νομοσχέδιο «δεν θα εφαρμοστεί σε πέντε τέρμινα. Πάρα πολλές διατάξεις θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται από την ημέρα της δημοσίευσης στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως και κάποιες άλλες κάνα δυο μήνες μετά». Από το χρονοδιάγραμμα εξαιρείται η διαδικασία για την σύσταση της νέας μορφής της επιθεώρησης εργασίας αφού «θα ξεκινήσει αμέσως η προετοιμασία για να βγει το προεδρικό διάταγμα που θα θέσει τις βάσεις για να προχωρήσει η νέα ανεξάρτητη αρχή» ενώ ειδική περίπτωση είναι και η γενικευμένη εφαρμογή της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας που εξαρτάται από τεχνικούς παράγοντες.
Αν και το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε αριθμεί πάνω από 100 άρθρα ας δούμε τις διατάξεις του που άμεσα θα επιδράσουν στον τρόπο εργασίας και στους χώρους δουλειάς:
Τι θα ισχύει με το 8ωρο και τις υπερωρίες
Το κυριότερο στοιχείο του νομοσχεδίου αφορά βέβαια την διευθέτηση του χρόνου εργασίας (άρθρο 59). Προβλέπει ότι με ατομική σύμβαση είναι δυνατός ο 6μηνιαίος καθορισμός του ωραρίου με όριο τις 10 ώρες ημερησίως. Πρόκειται για το άρθρο το οποίο στηλίτευσε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο η Έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής, αφού εκτίμησε ότι αυτές οι συμβάσεις είναι εκτός της λογικής του εργατικού δικαίου αφού δεν θεωρείται ισότιμη η σχέση εργοδότη και εργαζόμενου. Το νομοσχέδιο μεταξύ άλλων καταργεί ακόμη και τις ασφαλιστικές δικλείδες του άρθρου 7 του ν.3846/2010, αλλά και του άρθρου 42 του ν.3986/2011 που προέβλεπαν για τέτοιες περιπτώσεις συλλογική συμφωνία με την επιχειρησιακή ή κλαδική συνδικαλιστική οργάνωση. Με απλά λόγια ο εργαζόμενος θα καλείται να συζητήσει ατομικά με την επιχείρηση το ζήτημα του ωραρίου, με κριτήριο τις κατά καιρούς ανάγκες της επιχείρησης.
Σε ξεχωριστό άρθρο γίνεται αναφορά στην διεύρυνση των υπερωριών. Έτσι η υπερεργασία αυξάνεται από 3 ώρες την εβδομάδα σε 5ώρες την εβδομάδα (6 για την εξαήμερη εργασία) ενώ οι υπερωρίες αυξάνονται σε 150 το χρόνο ενώ η προσαύξηση μειώνεται από 60% που είναι σήμερα σε 40%. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατέθηκαν στην Βουλή αυτό πρακτικά σημαίνει για έναν εργαζόμενο σε βιομηχανία με μισθό 900 ευρώ (ωρομίσθιο 5,4 ευρώ) ότι ενώ για 120 ώρες υπερωρία αμείβονταν με 958 ευρώ, με το νέο σύστημα για 150 ευρώ υπερωρίες θα παίρνει 843 ευρώ. Η αντιστοιχία για ένα μισθό της τάξης των 1200 ευρώ σημαίνει πώς από 120 ευρώ υπερωρίες που απέφεραν 1278 ευρώ τώρα αντιστοιχούν σε 1124 ευρώ.
Από την πλευρά της κυβέρνησης έχει επιστρατευθεί το επιχείρημα ότι οι δύο αυτές ρυθμίσεις για τις υπερωρίες και την διευθέτηση του χρόνου εργασίας, είναι άσχετες μεταξύ τους. Όμως βρίσκεται στην διακριτική ευχέρεια των εργοδοτών να τις αξιοποιήσουν ταυτόχρονα. Μάλιστα όπως χαρακτηριστικά καταγγέλθηκε στην Βουλή, ήδη στα Μεταλλεία Κασσάνδρας της Χαλκιδικής, με την είδηση της ψήφισης του νομοσχεδίου απολύθηκαν 43 εργολαβικοί εργαζόμενοι, με την επιχείρηση να προτίθεται να τους αντικαταστήσει με τις υπερωρίες του υφιστάμενου προσωπικού.
Αλλαγές στις απολύσεις:
Σημαντικές αλλαγές επέρχονται με τα άρθρα του νόμου και για τις απολύσεις. Με βάση τις διατάξεις δεν υφίσταται πλέον η δυνατότητα επαναπρόσληψης σε περίπτωση που απολυμένος εργαζόμενος δικαιωθεί μετά από προσφυγή του στο δικαστήριο. Με τις νέες ρυθμίσεις ο εργοδότης θα μπορεί απλά να καταβάλει ένα μικρό μέρος της αποζημίωσης και όχι να καταβάλει τα χρήματα για όλους του μήνες που ο εργαζόμενος ήταν παράνομα η καταχρηστικά απολυμένος. Είναι χαρακτηριστικό ότι με αυτή την ρύθμιση διαφώνησε δημοσίως η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και εργατολόγος Άννα Ευθυμίου. Για τις περιπτώσεις εργαζομένων που προστατεύονται από απόλυση μέρος του βάρους της απόδειξης στο δικαστήριο μετατίθεται στον εργαζόμενο. Για τις διατάξεις αυτές εξέφρασε έντονες επιφυλάξεις η Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής σχετικά με το αν προστατεύεται επαρκώς το κοινωνικό δικαίωμα στην εργασία του απολυθέντος, όπως λέει το άρθρο 22 παρ.1 του Συντάγματος.
Για την απεργία:
Το νομοσχέδιο επιφέρει καταλυτικές αλλαγές στην δυνατότητα κήρυξης απεργίας. Για σειρά επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας προβλέπεται προσωπικό ασφάλειας ίσο με το 1/3 του προσωπικού. Με αποτέλεσμα ανεξάρτητα από το αν υφίσταται η όχι απεργιακή κινητοποίηση να μην υφίσταται κανένα αποτέλεσμα αφού θα λειτουργούν οι δομές της όποιας υπηρεσίας.
Για τον ιδιωτικό τομέα επιβάλλεται η ηλεκτρονική ψηφοφορία μέσω ηλεκτρονικού συστήματος. Μια πρόβλεψη που τόσο από τα κόμματα της αντιπολίτευσης όσο και από την επιστημονική επιτροπή της Βουλής εκφράστηκε η ένσταση ότι είναι ανοιχτό σε χειραγώγηση. Σε σημείο που να είναι δυνατή η γνωστοποίηση στους εργοδότες της ψήφου του κάθε εργαζόμενου. Παράλληλα η διάταξη υπονομεύει την δυνατότητα πραγματοποίησης γενικών συνελεύσεων ως μορφή ανταλλαγής απόψεων ανάμεσα στους εργαζόμενους.
Συνολικά για τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα ορίζεται η έννοια της «αστικής ευθύνης» των μελών ενός σωματείο ενώ μεταξύ άλλων τίθεται ως κριτήριο η «ψυχολογική βία» απέναντι σε εργαζόμενους που επιθυμούν να εργαστούν (απεργοσπασία). Όπως επισημάνθηκε και από την αντιπολίτευση και από την επιστημονική επιτροπή της Βουλής η διάταξη είναι ασαφής και επιφέρει ερμηνείες που κάλλιστα μπορούν να καταστήσουν παράνομη οποιαδήποτε δραστηριότητα ενός σωματείου. Τέλος απαγορεύεται σε δευτεροβάθμια σωματεία να κηρύσσουν απεργία σε περίπτωση που κριθεί παράνομη μια απεργιακή κινητοποίηση ενός πρωτοβάθμιου σωματείου.
Τέλος όσον αφορά την ψηφιακή κάρτα εργασίας, αυτή αναμένεται αρχικά να εφαρμοστεί πιλοτικά. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες διατάξεις που θα εφαρμοστούν άμεσα. Παράλληλα όμως ο έλεγχος της επαφίεται στην επιθεώρηση εργασίας που πλέον θα είναι ανεξάρτητη αρχή ενώ παραμένει σε ισχύ η νομοθεσία που δίνει την δυνατότητα στους εργοδότες να διορθώνουν εκ των υστέρων στοιχεία για την απασχόληση των εργαζομένων.
