Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι τα βουλγαρικά και ελληνικά σχέδια στήριξης της κατασκευής και της λειτουργίας του διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου είναι σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων. Το έργο θα συμβάλει στην ασφάλεια και στη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ χωρίς να προκαλεί αδικαιολόγητη στρέβλωση του ανταγωνισμού.
Η Επίτροπος Μαγκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε τα εξής: «Ο νέος διασυνδετήριος αγωγός φυσικού αερίου ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία θα αυξήσει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό, προς όφελος των πολιτών της περιοχής. Έχουμε εγκρίνει τα μέτρα στήριξης που πρόκειται να χορηγηθούν από τη Βουλγαρία και την Ελλάδα επειδή περιορίζονται στα απολύτως αναγκαία για την πραγματοποίηση του έργου και επομένως είναι σύμφωνα με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων.»
Τα μέτρα που εγκρίθηκαν σήμερα από την Επιτροπή θα στηρίξουν την κατασκευή και τη λειτουργία του διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου («IGB») μήκους 182 χιλιομέτρων μεταξύ της Ελλάδας (Κομοτηνή) και της Βουλγαρίας (Stara Zagora). Ο διασυνδετήριος αγωγός φυσικού αερίου είναι σχεδιασμένος για να μεταφέρει 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα/έτος (δισ. κ.μ./έτος) φυσικού αερίου από την Ελλάδα στη Βουλγαρία έως το 2021. Μια ενδεχόμενη μελλοντική φάση του έργου θα μπορούσε να αυξήσει αυτήν τη δυναμικότητα σε 5 κ.μ./έτος και να επιτρέψει τη ικανότητα αντίστροφης ροής από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα.
Ο αγωγός IGB θα ανήκει στην ICGB AD, κοινή επιχείρηση στην οποία συμμετέχουν ισομερώς η κοινοπραξία “IGI Poseidon” (όπου συμμετέχουν η ιταλική Edison και η ελληνική Δημόσια Επιχείρηση Αερίου ΔΕΠΑ) και η βουλγαρική κρατική εταιρεία αερίου «BEH».
Το συνολικό επενδυτικό κόστος για την υλοποίηση του διασυνδετήριου αγωγού IGB ανέρχεται σε 240 εκατ. ευρώ. Το κόστος αυτό θα χρηματοδοτηθεί ως εξής:
άμεση εισφορά ιδίων κεφαλαίων ύψους 46 εκατ. ευρώ από τους μετόχους της κοινής επιχείρησης·
συνεισφορά ύψους 45 εκατ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ), το οποίο διαχειρίζεται σε κεντρικό επίπεδο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή·
δάνειο ύψους 110 εκατ. ευρώ που χορηγήθηκε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) προς την BEH (το οποίο στη συνέχεια θα μεταβιβαστεί στην ICGB AD)· και
άμεση χρηματοδοτική συνεισφορά ύψους 39 εκατ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό της Βουλγαρίας μέσω του βουλγαρικού επιχειρησιακού προγράμματος «Καινοτομία και Ανταγωνιστικότητα» 2014-2020 (OPIC).
Η Βουλγαρία και η Ελλάδα κοινοποίησαν στην Επιτροπή τα ακόλουθα μέτρα στήριξης της επένδυσης, τα οποία περιλαμβάνουν κρατικούς πόρους κατά την έννοια των κανόνων της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων, συγκεκριμένα:
μια χωρίς όρους κρατική εγγύηση που θα χορηγήσει το βουλγαρικό κράτος στην BEH για να καλύψει το δάνειο ύψους 110 εκατ. ευρώ το οποίο θα λάβει η εταιρεία από την ΕΤΕπ. Η εγγύηση αυτή θα χορηγηθεί στην BEH δωρεάν.
την άμεση χρηματοδοτική συνεισφορά ύψους 39 εκατ. ευρώ από τη Βουλγαρία μέσω του βουλγαρικού προγράμματος OPIC.
ένα πάγιο καθεστώς φορολογίας εταιρειών στο οποίο θα υπάγεται η ICGB AD για 25 χρόνια από την έναρξη των εμπορικών δραστηριοτήτων και το οποίο θα διέπεται από διακυβερνητική συμφωνία μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας.
Η Επιτροπή αξιολόγησε αυτά τα μέτρα στήριξης σύμφωνα με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ, και ιδίως τις κατευθυντήριες γραμμές του 2014 σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια. Η Επιτροπή διαπίστωσε τα εξής:
το έργο θα συμβάλει στην επίτευξη βασικών στρατηγικών στόχων της ΕΕ, όπως μεταξύ άλλων η διαφοροποίηση και η αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού της ΕΕ με φυσικό αέριο·
τα μέτρα ενίσχυσης είναι αναγκαία, υπό την έννοια ότι το έργο δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς την ενίσχυση. Εν προκειμένω, η οικονομική ανάλυση του έργου που πραγματοποίησε η Επιτροπή έδειξε ότι δεν είναι εφικτή η αποκλειστική ανάκτηση του επενδυτικού κόστους από τα τέλη που επιβάλλονται για τη χρήση του διασυνδετήριου αγωγού
τα μέτρα ενίσχυσης είναι αναλογικά και επομένως περιορίζονται στα ελάχιστα αναγκαία. Ειδικότερα, η Επιτροπή έκρινε ότι η στήριξη που παρέχει η επιχορήγηση του OPIC, η κρατική εγγύηση και το πάγιο καθεστώς φορολογίας εταιρειών δεν υπερβαίνουν τα απολύτως απαραίτητα για την ενεργοποίηση της επένδυσης (δηλαδή, θα καλύψουν μόνο το «χρηματοδοτικό κενό»)·
τα μέτρα ενίσχυσης δεν θα προκαλέσουν αδικαιολόγητη στρέβλωση του ανταγωνισμού.Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, ούτε η BEH στη Βουλγαρία ούτε η ΔΕΠΑ στην Ελλάδα επιτρέπεται να δεσμεύουν άνω του 40% της δυναμικότητας του νέου διασυνδετήριου αγωγού στα σημεία εισόδου στη Βουλγαρία και την Ελλάδα, αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, τουλάχιστον το 60% της νέας δυναμικότητας θα είναι ανοικτό σε ανταγωνιστές που επιθυμούν να πωλήσουν φυσικό αέριο στις αγορές αυτές.
Κατά συνέπεια, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα βουλγαρικά και ελληνικά μέτρα στήριξης για την κατασκευή και τη λειτουργία του διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου IGB είναι σύμφωνα με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ και θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της ασφάλειας του εφοδιασμού, της διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας και της αύξησης του ανταγωνισμού στις αγορές ενέργειας της ΕΕ.
Ιστορικό
Ο αγωγός IGB έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των ευρωπαϊκών έργων κοινού ενδιαφέροντος, δεδομένης της στρατηγικής σημασίας του για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού της Ανατολικής Ευρώπης με φυσικό αέριο μέσω του διαδριατικού αγωγού φυσικού αερίου (TAP) (σήμερα το 98% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Βουλγαρίας προέρχονται από μία μόνο πηγή). Ο αγωγός IGB θα συνδέσει τα συστήματα μεταφοράς φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ και του TAP στην Ελλάδα με το σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου στη Βουλγαρία.
Οι βασικοί στρατηγικοί στόχοι του έργου και ο ρόλος του στις αγορές φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι οι εξής:
ενισχυμένη ασφάλεια της προμήθειας φυσικού αερίου (αποφυγή διακοπών του εφοδιασμού με φυσικό αέριο). Εξασφαλίζοντας προστιθέμενους όγκους, το έργο θα διπλασιάσει τη δυναμικότητα εισόδου της Βουλγαρίας και θα διαφοροποιήσει τις διόδους εισόδου στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης·
αυξημένη ικανότητα διαμετακόμισης στις νοτιοανατολικές χώρες της Ευρώπης που αξιοποιούν άλλες διασυνδέσεις με τη Ρουμανία και τη Σερβία· και
διαφοροποίηση των εισαγωγών φυσικού αερίου της Βουλγαρίας με πρόσθετες πηγές εφοδιασμού από την περιοχή της Κασπίας, της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής Μεσογείου και τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) (υφιστάμενους και νέους στην Ελλάδα και/ή την Τουρκία).
Τον Ιούλιο του 2018, η Επιτροπή χορήγησε στο έργο του διασυνδετήριου αγωγού IGB απαλλαγή από τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου όσον αφορά τον διαχωρισμό, τη ρύθμιση των τιμολογίων και την πρόσβαση τρίτων σύμφωνα με την οδηγία για το φυσικό αέριο· Σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής, ούτε η BEH στη Βουλγαρία ούτε η ΔΕΠΑ στην Ελλάδα επιτρέπεται να δεσμεύουν άνω του 40% της δυναμικότητας του νέου διασυνδετήριου αγωγού στα σημεία εισόδου στη Βουλγαρία και την Ελλάδα, αντίστοιχα.
