Λειψυδρία, ακραίες καιρικές συνθήκες και ελάχιστα εργατικά χέρια, δημιουργούν έντονη ανησυχία στους παραγωγούς επιτραπέζιας ελιάς στη Χαλκιδική.
Προερχόμενοι από μία εξαιρετικά δύσκολη χρονιά, με την ακαρπία να μαστίζει τα ελαιόδεντρα και τις οικονομικές συνέπειες να ταλανίζουν ακόμη τον αγροτικό κόσμο, οι αγρότες αντιμετωπίζουν λειψυδρία, ακραίες θερμοκρασίες, τεράστιες περιόδους ανομβρίας, με ενδεχόμενες χαλαζοπτώσεις, αλλά και μηδαμινά διαθέσιμα εργατικά χέρια.
Μάλιστα, σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείου Αθηνών, ο καύσωνας του φετινού Ιουλίου -με διάρκεια 20 ημερών- είναι ο μεγαλύτερος σε διάρκεια από το 1980, ενώ η θερμοκρασία ξεπέρασε σταθερά τους 37 βαθμούς Κελσίου.
«Η λειψυδρία και η έλλειψη εργατικών χεριών οι δυο αστάθμητοι παράγοντες που θα καθορίσουν τι θα συλλεχθεί»
Ο πρόεδρος του Αγροτικού Ελαιοκομικού Συνεταιρισμού Καλυβών, Θανάσης Χαλάτης, μιλώντας στο Xalkidikipolitiki, μιλά για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αγρότες, ζητώντας την παρέμβαση της πολιτείας.
Όπως τονίζει ο ίδιος, το μεγαλύτερο ποσοστό του αγροτικού κόσμου είναι χρεωμένο ή δανείζεται χρήματα, λόγω της προηγούμενης χρονιάς η οποία έκλεισε με σχεδόν μηδαμινό εισόδημα.
«Το μεγαλύτερο ποσοστό των εξόδων μας καλύπτεται με δανεικά», σημειώνει χαρακτηριστικά, σχολιάζοντας ως γολγοθά τη φετινή καλλιέργεια.
«Εδώ και ενάμιση μήνα οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν καταστίσει τη δουλειά μας ένα μαρτύριο. Σε αυτό συντελεί η μεγάλη περίοδος λειψυδρίας. Δεν υπάρχει νερό στις γεωτρήσεις στα επίπεδα που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια. Για τον τόπο μου στις Καλύβες έχουμε πρόβλημα διότι πολλές γεωτρήσεις γίνονται σταδιακά υφάλμυρες, γιατί υδροδοτούνται αρκετές περιοχές με αυτό το νερό. Οι μεγαλύτερες ποσότητες νερού γίνεται από τους αγρότες βέβαια. Οι γεωτρήσεις φτάνουν στα όριά τους. Οι ποσότητες, αν δεν έχουμε κάποιο έκτακτο καιρικό φαινόμενο όπως χαλαζόπτωση, θα είναι πολύ καλές», εξηγεί.
Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχει πιθανότητα λόγω των ακραίων θερμοκρασιών, αλλά και του τρόπου ποτίσματος, λόγω της έλλειψης νερού, ο καρπός να μην είναι αρκετά ποιοτικός.
Παράλληλα, ο κ. Χαλάτης -λόγω των υψηλών θερμοκρασιών- εκφράζει φόβους για ενδεχόμενες χαλαζοπτώσεις, οι οποίες θα αποβούν μοιραίες για τις καλλιέργειες.
«Έχουμε σχεδόν ένα με ενάμιση μήνα μέχρι τη συγκομιδή. Τη στιγμή που έχουμε περάσει δύο μήνες με τόσο υψηλές θερμοκρασίες, ποτίσματα που έχουν γίνει πραγματικά με “αίμα” για να κρατήσουμε τον καρπό, αυτό θα συντελέσει για να είναι πιο μέτριος σε μέγεθος ο καρπός. Μπορεί μέχρι 10-15 Σεπτεμβρίου να έχουμε κάποιες βροχοπτώσεις και αυτές μπορεί να τονώσουν τον οργανισμό του δέντρου ώστε ο καρπός να πάρει μεγαλύτερο μέγεθος. Αυτό θα μπορούσαμε με ασφάλεια να το πούμε μετά τις 15-20 Αυγούστου. Τότε παίρνει βάρος η ελιά», προσθέτει.
Όπως επισημαίνει ο ίδιος, αυτό θα έχει συνέπεια και στην τιμή της ελιάς, με τον μεγαλύτερο καρπό να κοστίζει κατά πολύ περισσότερο από τον μεσαίο.
«Άλλωστε το προϊόν της Χαλκιδικής είναι γνωστό τόσο από την ποιότητά του όσο και για το μέγεθός του», συμπληρώνει, υπογραμμίζοντας πως όσο περιζήτητη κι αν είναι η ποικιλία της Χαλκιδικής, οι αγρότες δεν έχουν τη δυνατότητα να καθορίσουν την τιμή του νωπού προϊόντος.
Παράλληλα, ο έτερος αστάθμητος παράγοντας που έχουν να αντιμετωπίσουν οι παραγωγοί είναι η ανεύρεση εργατικών χεριών.
«Ο καρπός συλλέγεται ένας ένας. Θέλουμε σχεδόν πάνω από 12.000 εργάτες σε ολόκληρη τη Χαλκιδική για να συλλεχθεί το προϊόν. Θα υπάρξουν προβλήματα με τα εργατικά χέρια. Μετά τον κορονοϊό ελαττώθηκαν πολύ όσον αφορά ιδιαίτερα τους εργάτες από την Αλβανία», εξηγεί.
Όπως τονίζει ο κ. Χαλάτης, «έχουμε περάσει έναν πραγματικό γολγοθά. Η πλειονότητα των αγροτών στη Χαλκιδική είμαστε μικρομεσαίοι αγρότες που με μηδαμινό εισόδημα από πέρυσι δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε σε τέτοιο κόστος εξόδων. Το κόστος ανέρχεται στα 800 ευρώ το στρέμμα, τη στιγμή που πέρυσι είχαμε ακαρπία σε ποσοστά 90% περίπου. Οι περισσότερες οικογένειες για να κάνουν την καλλιέργεια δανείζονται χρήματα. Η πολιτεία δυστυχώς μας γύρισε την πλάτη ειδικά τη Χαλκιδική που θεωρείται η πιο δαπανηρή καλλιέργεια ελιάς στην Ελλάδα. Απαιτούμε μεγάλες ποσότητες νερού, δηλαδή ενέργειας, δηλαδή μεγάλους λογαριασμούς στη ΔΕΗ. 10-12 ραντίσματα το χρόνο, δηλαδή σχεδόν κάθε μήνα. Χρειάζεται ιδιαίτερη λίπανση σταδιακά μέχρι τον Αύγουστο. Επιπλέον είναι το κόστος της καθημερινότητας της ζωής και των εργατών μας. Σήμερα πληρώνω 60 ευρώ μεροκάματο. Έχει αυξηθεί και το εργατικό κόστος».
«Η φετινή χρονιά να μας βοηθήσει να έχουμε κάποιο εισόδημα για να ανταπεξέλθουμε και στις ανάγκες των οικογενειών μας. Η λειψυδρία και η έλλειψη εργατικών χεριών είναι οι δυο αστάθμητοι παράγοντες που θα καθορίσουν από τα μέσα Σεπτεμβρίου τι θα συλλεχθεί. Προσωπική μου άποψη είναι ότι αν υπάρχει έντονο το πρόβλημα των εργατικών χεριών δε θα καταφέρουμε να μαζέψουμε τις ποσότητες που υπάρχουν στα δέντρα. Σε όλα αυτά δεν υπάρχει πουθενά η Πολιτεία», καταλήγει.
«Κάθε μέρα βγαίνουν εκτός ελαιώνες»
Από την πλευρά του ο Ελπιδοφόρος Καραθανασόπουλος, παραγωγός βρώσιμης ελιάς στον Άγιο Μάμα, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου να χαθεί ακόμη και η μισή παραγωγή σε περίπτωση που συνεχιστούν οι ακραίες θερμοκρασίες του τελευταίου διαστήματος.
«Έχουμε μεγάλο πρόβλημα. Κάνουμε κάθε μέρα το σταυρό μας να μας βγάλει η μέρα. Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη. Αντιμετωπίζουμε και λειψυδρία και έλλειψη νερού από τις πομόνες. Έχουμε πρόβλημα. Αν συνεχίσει έτσι ο καιρός και αυτές οι θερμοκρασίες μπορεί να χαθεί και η μισή παραγωγή. Ήδη κάθε μέρα βγαίνουν εκτός ελαιώνες», υπογραμμίζει, επισημαίνοντας τις οικονομικές συνέπειες για τους παραγωγούς, οι οποίοι αντιμετώπισαν μία εξαιρετικά δύσκολη χρονιά πέρυσι, λόγω ακαρπίας.
«Θα αυξηθούν και οι τιμές αλλά αν δεν είναι ποιοτικό το προϊόν δεν θα το πάρει ο κόσμος και θα χαθεί και κάποια ποσότητα. Θα έχουμε τεράστιο οικονομικό πλήγμα. Για τους αγρότες είναι μαύρες μέρες», σχολιάζει χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, ο κ. Καραθανασόπουλος τονίζει την ανάγκη να γίνουν έργα για την παροχή νερού σε ολόκληρη την Χαλκιδική, εκφράζοντας φόβους ακόμη και για έλλειψη αυτού προς πόση.
«Έχουμε μεγάλο πρόβλημα και σε διπλανούς νομούς όπως Σέρρες, Κιλκίς, υπάρχει λειψυδρία. Η κλιματική κρίση μας χτύπησε άσχημα την πόρτα δυστυχώς», επισημαίνει μεταξύ άλλων.
«Θα έχουμε απώλειες μέχρι και 40% στη φετινή παραγωγή»
Ως ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα χαρακτηρίζει την σοδειά ελιάς ο γεωπόνος Νίκος Ζησόπουλος, τονίζοντας την ανάγκη για βροχές μέσα στον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο προκειμένου να «θρέψει» ο καρπός της ελιάς.
«Υπάρχουν τα ξερικά και τα ποτιστικά δέντρα. Τα ξερικά δέντρα ποικιλίας Χαλκιδικής, λόγω της ξηρασίας, έχουν ακαρπία. 1 στα 10 χωράφια έχει ελιές στα ξερικά. Σε άλλες ποικιλίες όπως αυτή του Μεταγγιτσίου που είναι πιο ανθεκτική οι ελιές έδεσαν. Αυτές, όμως, έχουν άλλο πρόβλημα. Αν δεν βρέξει Σεπτέμβριο, οι ελιές ξερένονται και δεν θα μπορέσουν να τις μαζέψουν οι άνθρωποι. Κάτι τέτοιο συνέβη και πέρυσι. Ενώ υπήρχαν ελιές, μέχρι τις 5 Οκτωβρίου ξεράθηκαν πάνω στα δέντρα και δεν μαζεύτηκαν», σημειώνει αρχικά ο γεωπόνος.
Όπως επισημαίνει, «όσον αφορά τα ποτιστικά, υπάρχουν δύο ταχύτητες. Είναι όσοι μπόρεσαν να ποτίσουν πέρυσι, άρα έχουν καλή καρποφορία. Κάποιοι έχουν πάρα πολλή παραγωγή γιατί δεν κλάδεψαν αρκετά, γιατί μπορεί να μην έβρισκαν εργάτες. Αυτοί τώρα έχουν πρόβλημα γιατί οι ελιές μαραζώνουν χωρίς νερό. Και το νερό που έχουν είτε είναι υφάλμυρο είτε δεν φτάνει. Επιπλέον, όταν η θερμοκρασία είναι πάνω από τους 35 βαθμούς, η ελιά σταματά την Εξατμισοδιαπνοή και αυτό έχει τεράστια σημασία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το δέντρο να ζει, αλλά ο καρπός να μαραζώνει γιατί εξατμίζεται το νερό από μέσα του. Άρα αυτοί που δεν κλάδεψαν και έχουν παραγωγή, ζορίζονται πάρα πολύ. Αυτοί που κλάδεψαν καλά και έχουν αναπαραγωγή, πηγαίνουν καλύτερα. Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι που δεν κατάφεραν να ποτίσουν και δεν έχουν καθόλου παραγωγή».
Προχωρώντας σε μία εκτίμηση σχετικά με την παραγωγή της φετινής χρονιάς, ο κ. Ζησόπουλος σχολιάζει πως θα είναι καλύτερη εν συγκρίσει με την περσινή, επισημαίνοντας πως κάποιοι παραγωγοί είναι πιθανό να μην καταφέρουν να παραδώσουν.
«Η ελιά Χαλκιδικής κακώς θεωρείται ελιά. Δυστυχώς η ελιά Χαλκιδικής είναι σαν φρούτο δηλαδή το νερό που πέφτει στην ελιά για να είναι και να επεξεργάζεται ως βρώσιμη είναι πολύ περισσότερο απ’ ότι χρειάζεται οποιαδήποτε άλλη ποικιλία και πολλές φορές περισσότερο ακόμη κι απ’ ότι χρειάζεται ένα μποστάνι με καρπούζια. Όταν λέμε ότι έχουμε χοντρές ελιές, έχουμε 110 ελιές κομμάτια το κιλό. Μιλάμε δηλαδή για 70-80 κιλά, άρα 7.000 – 8.000 ελιές. Αυτές έχουν τεράστια επιφάνεια. Άρα μέχρι τελευταία μέρα πριν μαζέψεις πρέπει να ποτίζεις. Αυτό πρέπει να γίνεται προκειμένου όταν κοπούν οι ελιές να είναι ήδη σκληρές και να αντέξουν μέχρι να μπουν σε δεξαμενές κλπ. Δεν έχει να κάνει μόνο με τη βροχή, έχει να κάνει και το πότε θα μαζευτούν. Στις ομαδικές γεωτρήσεις ποιος θα πρωτοποτίσει αν είναι να μαζέψουν όλοι την ίδια ημέρα; Κανένας. Άρα ότι και να κάνει ο παραγωγός, αν βρέξει για τη συντήρηση τουλάχιστον για άλλα δύο καλά ποτίσματα μέχρι τέλη Αυγούστου και μία τον Σεπτέμβριο δύσκολα θα αντέξουν σε τέτοιες θερμοκρασίες. Εγώ πιστεύω ότι θα έχουμε απώλειες μέχρι και 40%. Αυτό συμβαίνει γιατί, ακόμη κι όταν η ελιά είναι πράσινη και μαραζώσει και κάνει ραγάδα δεν επανέρχεται. Πάει για απλή φυσική, η για μαύρη, ή για λάδι. Μέχρι και τελευταία στιγμή πρέπει να ποτίσεις. Έχεις να αντιμετωπίσεις την υφαλμύρωση, ότι πέφτουν οι στάθμες τρελά, ότι δεν φτάνει το νερό γιατί υπάρχουν κάποιοι που έχουν πάρα πολύ καρπό γιατί δεν κλάδεψαν κλπ, έχεις την κατάσταση ότι αν έρθει η ώρα για το μάζεμα και έχεις υπερβολικό καρπό μπορεί να μην έχεις εργάτες -κάτι που δεν το γνωρίζει εκ των προτέρων κανένας, αν είναι ομαδική η γεώτρηση δεν ξέρεις αν θα μπορείς να ποτίσεις για να μαζέψεις αύριο και έχεις να κάνεις με τη ζέστη και τη βροχή. Άρα είναι πολυπαραγοντικό το ζήτημα», σημειώνει μεταξύ άλλων.
Παράλληλα, ο ίδιος εκτιμά πως η επικρατούσα κατάσταση πρόκειται να χειροτερέψει ακόμη περισσότερο μέρα με τη μέρα.
«Οι ευνοϊκότερες καταστάσεις που επικρατούσαν τα προηγούμενα χρόνια ήταν ότι υπήρχε περισσότερο νερό με λιγότερα χωράφια και λιγότερο καρπό. Πλέον, πέφτουν οι στάθμες στα υπόγεια ύδατα. Αυτό σημαίνει πως αν κάποιος πότιζε με μία γεώτρηση δυναμικότητας 20 κυβικών μέτρων ανά ώρα, θα πάει στο 17, στο 15.Υπάρχει πρόβλημα γιατί όλοι τραβάνε είτε για πότισμα, είτε λόγω υπερτουρισμού. Αν έβρεχε δε θα είχαμε πρόβλημα γιατί δε θα γινόταν πολλά ποτίσματα. Δυστυχώς δεν βρέχει. Θα είναι δύσκολα αν δεν βρέξει. Θέλει τουλάχιστον άλλες δύο βροχές τον Αύγουστο και μία τον Σεπτέμβριο για να πούμε ότι ακόμη και αυτοί που έχουν νερό θα παραδώσουν τις ελιές», σχολιάζει καταληκτικά ο γεωπόνος.
