Ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Νικολάου που βρίσκεται στον Πολύγυρο της Χαλκιδικής και έχει μεγάλη ιστορία από τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καταστράφηκε, αναστηλώθηκε και μετονομάστηκε από «Ιερός Ναός Αγίου Χαραλάμπους» σε «Αγίου Νικολάου».
Είναι γνωστό ότι οι κάτοικοι του Πολυγύρου επαναστάτησαν απέναντι στους Οθωμανούς στις 17 Μαΐου 1821, με την εξέγερση αυτή να γίνεται γνωστή σ’ όλη την Χαλκιδική, με αποτέλεσμα να ξεσηκωθεί η Κασσάνδρα, τα Μαντεμοχώρια και το Άγιο Όρος. Όμως οι Οθωμανοί, για να επιβάλουν την τάξη – και από εκδίκηση – έβαλαν φωτιά στον Πολύγυρο. Φοβισμένοι οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την πόλη και διασκορπίστηκαν εδώ και εκεί.
Όλα σχεδόν τα σπίτια έγιναν στάχτη, μαζί και ο Ιερός Ναός του Αγίου Χαραλάμπους. Αργότερα, με ειδική διαταγή της οθωμανικής αρχής, οι κάτοικοι επανήλθαν στην κατεστραμμένη πόλη και άρχισαν να κτίζουν από την αρχή σπίτια τους. Ο Ιερός Ναός είχε κατασκευαστεί περίπου το 1830, ανακαινίστηκε το 1961 και οφείλει τη σημερινή του μορφή στο μεράκι και τις παρεμβάσεις των κατοίκων του Πολυγύρου.
Ένας επισκέπτης όταν θα εισέλθει στον Μητροπολιτικό Ναό, μπορεί να παρατηρήσει τις εικόνες που διαθέτει στο εσωτερικό του, οι οποίες αποτελούν κομψοτεχνήματα υψηλής αγιογραφημένης τέχνης από την λεγόμενη γαλατσάνικη σχολή, που είναι μίξη βυζαντινής και αναγεννησιακής τεχνοτροπίας.
Ο Πατήρ Αντώνιος μερίμνησε να υπάρχουν στον Ιερό ναό. Συγκεκριμένα, πρόκειται για λείψανα του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Λουκά του Ιατρού, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Παντελεήμονα και άλλων.
Στον αύλειο χώρο υπάρχουν οι τάφοι των Μητροπολιτών, του Κασσανδρείας Ειρηναίου, του Κασσανδρείας Προκοπίου και του Κασσανδρείας Συνεσίου. Η μετονομασία της εκκλησίας έγινε μετά από την επιστροφή των Ελλήνων στον Πολύγυρο. Κάποιες οικογένειες που διέμεναν στο Σελιό (μία περιοχή κοντά στον Πολύγυρο) και στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στην Πρωτεύουσα, δώσανε στον Ναό το όνομα του Αγίου Νικολάου, διότι τον είχανε Πολιούχο.
Σύμφωνα με τα όσα μας δήλωσε ο Πατήρ Αντώνιος, το όνομα του Αγίου Χαραλάμπους οι Πολυγυρινοί το έδωσαν στην καινούργια εκκλησία που κατασκευάστηκε. Μας είπε συγκεκριμένα πως μία συνταξιούχος δασκάλα είδε στον ύπνο της, ότι ένας γέρος ιερέας καθόταν στο προαύλιο του Ναού του Αγίου Νικολάου και της είπε χαρακτηριστικά: «Δεν έχω εγώ σπίτι, μου το πήρανε». Έτσι, υπέθεσε πως επρόκειτο για τον Άγιο Χαράλαμπο. Ως εκ τούτου, η άλλη εκκλησία, που βρίσκεται σήμερα στον Πολύγυρο, έλαβε το όνομα του Αγίου Χαραλάμπους, ενώ αρχική σκέψη ήταν να αφιερωθεί στους Αγίους Αποστόλους, Πέτρο και Παύλο. Αξίζει να συμπληρώσουμε πως η κυρία έδωσε και τα πρώτα χρήματα για την κατασκευή του Ιερού Ναού.
Η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου κατασκευάστηκε με τα χρήματα των πρώτων κατοίκων που ήρθαν να εγκατασταθούν στον Πολύγυρο, όταν η κωμόπολη ξαναχτιζόταν από την αρχή, ενώ πάνω από τον παλιό ναό φτιάχτηκε ο καινούργιος.
