Το θετικό πρόσημο στην αγορά ακινήτων διατηρείται για μία ακόμη χρονιά, με διαφορετικούς ρυθμούς ανά επιμέρους κλάδους και γεωγραφική περιοχή, αλλά είναι αναγκαίο να δοθούν άμεσες και σαφείς λύσεις και απαντήσεις σε θεσμικά και νομικά ζητήματα, διαφορετικά τίθενται σε κίνδυνο η πορεία της αγοράς και η εικόνα της σε εγχώριους και ξένους επενδυτές.
Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε από τις τοποθετήσεις δεκάδων εκπροσώπων φορέων και οργανώσεων του κλάδου των ακινήτων, καθώς και στελεχών μεγάλων νομικών, κατασκευαστικών και αρχιτεκτονικών γραφείων στο ετήσιο συνέδριο της Prodexpo που πραγματοποιήθηκε την εβδομάδα που μας πέρασε.
Στο επίκεντρο βρέθηκε σειρά ζητημάτων, από θεσμικές ρυθμίσεις που σχετίζονται με τον ΝΟΚ, την εκτός σχεδίου δόμηση και την Golden Visa μέχρι θεμάτων που αφορούν την βραχυχρόνια μίσθωση, την πορεία των τιμών ακινήτων καθώς και τις αλλαγές που επιφέρουν οι νέες τεχνολογίες στην αγορά ακινήτων.
Ποιες όμως είναι εκτιμήσεις φορέων και στελεχών της αγοράς για τα επίκαιρα ζητήματα του κλάδου; Ποια είναι σήμερα η «ακτινογραφία» των προκλήσεων;
Οι τιμές των ακινήτων αυξάνονται
Ο κ. Λευτέρης Ποταμιάνος, πρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αττικής, εκτίμησε ότι η αγορά των ακινήτων βρίσκεται σε άνοδο για έβδομη χρονιά, σε μονοψήφιο, μεν, ακόμα νούμερο, αλλά εν γένει υπάρχει μια αυξανόμενη ζήτηση. Εκτίμησε ότι τα προγράμματα «Σπίτι μου» είναι σε θετική κατεύθυνση, αλλά δημιουργούν πρόβλημα σε ό,τι αφορά τη ζήτηση. Πρόσθεσε, δε, ότι οι μεσίτες προσπαθούν να λειτουργούν σε μια μορφή εκλογίκευσης της αγοράς, αλλά πλέον αυτή ακολουθεί τους δικούς της ρυθμούς, καθώς υπάρχουν ακόμα και υψηλά τιμήματα που πληρώνονται.
Ο κ. Δημήτρης Μελαχροινός, Co- Founder & CEO του Spitogatos Group, ανέφερε ότι η αγορά συνεχίζει να ανεβαίνει. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας το τρίτο τρίμηνο του έτους η αύξηση αγγίζει το 7%. Είναι ζήτημα προσφοράς και ζήτησης, από την στιγμή που υπάρχει αυξημένη ζήτηση, ανεβαίνουν οι τιμές ανέφερε ο κ Μελαχροινός. Οι τάσεις από την βάση δεδομένων της Spitogatos δεν δείχνουν ότι θα σταθεροποιηθούν οι τιμές το επόμενο διάστημα, επισήμανε.
Ειδικότερα, η έντονη ζήτηση για φοιτητικά σπίτια, λόγω της ανακοίνωσης των βάσεων αλλά και της έναρξης της ακαδημαϊκής χρονιάς, σε συνδυασμό με την παραδοσιακά ισχυρή καλοκαιρινή περίοδο, η οποία ενισχύει τη ζήτηση για κατοικίες, συμβάλλουν στην ανοδική πορεία των μέσων ζητούμενων τιμών ενοικίασης και πώλησης κατοικιών κατά το 3ο τρίμηνο του 2024.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του SPI, οι μέσες ζητούμενες τιμές πώλησης κατοικιών σε όλη την Ελλάδα σημείωσαν αύξηση της τάξης του 6,8% το τρίτο τρίμηνο του 2024 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023, ενώ οι μέσες ζητούμενες τιμές ενοικίασης αυξήθηκαν κατά 7,6%. Σύμφωνα με την έρευνα τα Νότια Προάστια της Αθήνας, οι Κυκλάδες, τα Βόρεια Προάστια της Αθήνας, η Λευκάδα και ο Πειραιάς αποτελούν τις 5 πιο ακριβές περιοχές της χώρας για αγορά κατοικίας κατά το τρίτο τρίμηνο του 2024. Στην κατάταξη των πιο ακριβών περιοχών για ενοικίαση κατοικίας, τις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν τα Νότια Προάστια της Αθήνας, οι Κυκλάδες, τα Βόρεια Προάστια της Αθήνας, το κέντρο της Αθήνας και ακολουθεί ο Πειραιάς. Ανάμεσα στις ακριβότερες περιοχές για ενοικίαση κατοικίας το 3ο τρίμηνο του 2024 βρίσκεται και η Χαλκιδική, όπου οι τιμές της βραχυχρόνιας μίσθωσης συνεχίζουν να ασκούν ανοδικές πιέσεις στις τιμές ενοικίων.
Εξοχικές κατοικίες: Στο στόχαστρο ξένων αγοραστών από 270.000-370.000 ευρώ
Μιλώντας για τις εξοχικές κατοικίες στην Ελλάδα και ποιοι τις επιλέγουν, ο Γιώργος Γαβριηλίδης, CEO & Founding Partner της Elxis Greek Real Estate Services BV, ανέφερε ότι η Ελλάδα έχει μπει στο στόχαστρο ξένων επενδυτών έγινε προορισμός και για εξοχικές κατοικίες. Οι τιμές στην εξοχική κατοικία, 2-3 υπνοδωματίων με μια μικρή πισίνα έχει ένα εύρος τιμής από 270.000 μέχρι 370.000 ευρώ και αποτελούν το 80% των πωλήσεων. Οι νέοι αγοραστές θέλουν να κρατήσουν το σπίτι 5 έως 10 χρόνια και μετά να το πουλήσουν με τα project αυτά έχουμε λίστα αναμονής.
Την εκτίμηση ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση από καλούς πελάτες για παραθεριστικές κατοικίες και λόγω πανδημίας, αλλά και εξαιτίας της ανάγκης των οικογενειών για μεγαλύτερη άνεση διατύπωσε και ο Γιάννης Ρεβύθης, ιδρυτής και General Manager, Revithis & Partners. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι τιμές να εκτοξευθούν στα ύψη, ειδικά σε προορισμούς όπως η Κρήτη, η Κέρκυρα και η Σαντορίνη, ενώ πρόσφατα καταγράφηκε και άνοδος σε πιο εναλλακτικούς προορισμούς όπως π.χ. η Αστυπάλαια και η Κύθνος. Ψηφίζουν Ελλάδα οι ξένοι και κάποιοι το βλέπουν όχι μόνο σαν μια όμορφη τοποθεσία, αλλά και σαν επένδυση, σαν κέρδος, για να απολαμβάνουν ένα καλό εισόδημα ανέφερε ο κ. Ρεβύθης
Ευκαιρίες στην ελληνική αγορά ακινήτων
Στις μεγάλες ευκαιρίες που υπάρχουν γενικότερα στην ελληνική αγορά έδωσε έμφαση και ο Ερρίκος Αρώνες, Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Properties.
Η ελληνική αγορά έχει δώσει «εξαιρετικές, ανέλπιστα καλές αποδόσεις από το 2019 και ο κλάδος της ανάπτυξης ακινήτων χαρακτηρίζεται από υγιή οικονομικά, κεφαλαιακή επάρκεια και καλή εικόνα στο επίπεδο του δανεισμού. Βλέπουμε μια πολύ μεγάλη ευκαιρία για την ελληνική αγορά του development στο σύνολό της, ανέφερε ο Ε. Αρώνες καθώς το ευρωπαϊκό περιβάλλον, όπου οι αποδόσεις μειώνονται, ευνοεί την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα. Οι Ευρωπαίοι επενδυτές βάζουν στο στόχαστρο τους την Ελλάδα, κάτι που δεν ίσχυε παλαιότερα. Η δυναμική αυτή σημαίνει ότι και εμείς μπορούμε να στοχεύσουμε σε μεγαλύτερα έργα και σε πιο δημιουργικές σκέψεις, γεγονός που συνδυάζεται με το δεδομένο ότι ο τραπεζικός κλάδος στην χώρα είναι ισχυρός και τα επιτόκια μειώνονται. Προκειμένου η Ελλάδα να προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις από το εξωτερικό απαιτείται να μεγαλώσουν τα μεγέθη των εταιρειών, ακόμα και με συγχωνεύσεις, και να βελτιωθούν οι υποδομές στην χώρα. Νομίζω ότι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο μεγάλη είναι η ευκαιρία μπροστά μας, επισήμανε.
Βραχυχρόνιες μισθώσεις: Δεν αποτελούν την πηγή της στεγαστικής κρίσης
Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις δεν είναι το αληθινό πρόβλημα του στεγαστικού, ανέφερε ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Βραχυχρόνιας Μίσθωσης Ακινήτων (STAMA Greece) Κωνσταντίνος Κιάμος, παραθέτοντας αναλυτικά στοιχεία.
Στην Ελλάδα, τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης ανέρχονται σε περίπου 100.000 με 120.000, με την Αθήνα να διαθέτει 10.000 έως 12.000 από αυτά. Πρόκειται για έναν μικρό όγκο που αντιπροσωπεύει περίπου 1% του συνολικού στεγαστικού αποθέματος της χώρας και της Αθήνας αντίστοιχα. Στην Αθήνα, πάνω από 20% των σπιτιών είναι κενά, κάτι που αναδεικνύει το αληθινό πρόβλημα του στεγαστικού, και όχι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, εκτίμησε ο κ. Κιάμος.
Έδωσε επίσης έμφαση στην ιδιαίτερα μεγάλη συνεισφορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων στην οικονομία. Η οικονομική συνεισφορά αυτής της δραστηριότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς φτάνει τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, αυτό το ποσό είναι συγκρίσιμο με τον ετήσιο τζίρο του κλάδου της εστίασης, που είναι ένας από τους πιο κερδοφόρους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Τα έσοδα για το κράτος από φόρους ανέρχονται περίπου σε 1 δις. ευρώ, χάρη στην υψηλή φορολογική συμμόρφωση που επιτυγχάνεται μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών, είπε. Σε ό,τι αφορά την απασχόληση, ο κλάδος δημιουργεί περίπου 40.000 άμεσες θέσεις εργασίας. Αυτές περιλαμβάνουν καθαριστές, διαχειριστές ακινήτων, και προσωπικό που εμπλέκεται άμεσα στη λειτουργία των καταλυμάτων.
Παράλληλα, υπάρχουν πολλές έμμεσες θέσεις εργασίας που σχετίζονται με την ανακαίνιση των ακινήτων, τους μηχανικούς, τους μεσίτες, και προμηθευτές επίπλων και υλικών, καθώς και τα συνεργεία συντήρησης. Μιλώντας για τις επιπτώσεις των μέτρων για την βραχυχρόνια μίσθωση είπε μεταξύ άλλων ότι η εξομοίωση με τον τρόπο φορολόγησης των τουριστικών επιχειρήσεων, αν και αρχικά φαίνεται δίκαιη, κρύβει μια ουσιαστική ανισότητα. Οι μικροϊδιοκτήτες δεν μπορούν να απομειώσουν τον φόρο τους με βάση τις δαπάνες που έχουν κάνει, όπως για παράδειγμα για ανακαινίσεις, σε αντίθεση με τις τουριστικές επιχειρήσεις που έχουν τέτοια δυνατότητα. Αυτό το μέτρο είναι σημαντικά άδικο, γιατί οι ιδιοκτήτες δεν έχουν τα ίδια μέσα να καλύψουν τα κόστη τους.
Από την πλευρά του και ο Στράτος Παραδιάς, πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ και της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών Ακινήτων (UIPI), εξέφρασε τον προβληματισμό του για την συζήτηση που έχει ανοίξει τόσο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις όσο και για τον «δήθεν» υπερτουρισμό.
Εκτίμησε ότι η ανάπτυξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης έχει βελτιώσει την εικόνα σε πάρα πολλές γειτονιές της Αθήνας, υποστηρίζοντας ότι η απαγόρευση στα τρία διαμερίσματα στο κέντρο της πόλης θα δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα σε πολλά ακίνητα από μισθώσεις που θα λήξουν και από τη διακοπή της συνεργασίας με τον διαχειριστή, στο όνομα του οποίου είναι το ΑΜΑ. Πρέπει να διασυνδεθεί το ΑΜΑ με τον Αριθμό Ταυτότητας του Ακινήτου (ΑΤΑΚ), να διασφαλιστούν οι επενδύσεις που έχουν κάνει οι ιδιοκτήτες στο ακίνητά τους, είπε.
Αναφερόμενος στο σχεδιαζόμενο μέτρο της τριετούς φοροαπαλλαγής για τα κενά ακίνητα που θα επανενταχθούν στην αγορά, ο πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ σημείωσε ότι θα φέρει τα περισσότερα σπίτια στην αγορά, αρκεί να νομοθετηθεί σωστά. Δεν πρέπει να μπουν αχρείαστοι κόφτες. Κάθε περιορισμός στερεί από τους νέους σπίτια στην αγορά, εκτίμησε, προσθέτοντας πως δεν έχει λογική η τριετία των κενών να ισχύσει και για τα σπίτια της βραχυχρόνιας, δηλαδή κάποιος που θέλει να φύγει αμέσως από τη βραχυχρόνια να πρέπει να περιμένει να συμπληρωθεί τριετία.
Golden Visa
Τη αντίθεση του με τις αλλαγές στην Golden Visa, εξέφρασε ο Δημήτρης Μπινιάρης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων Ελλάδας. Είχαμε μια πολύ μεγάλη επιτυχία για δέκα χρόνια στην άντληση κεφαλαίων από το εξωτερικό. Το πρόγραμμα αποδείχτηκε τόσο επιτυχημένο που έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα. Ενόψει των διαδοχικών αλλαγών δημιουργήθηκε έξαρση στην αίτηση αδειών, αυτό οδήγησε σε στρεβλώσεις και καταστάσεις μη επιθυμητές. Εκτίμησε επίσης ότι το πρόγραμμα Golden Visa δεν δημιούργησε οποιοδήποτε πρόβλημα στη στέγαση. Το πρόγραμμα αυτό ποτέ δεν δημιούργησε πρόβλημα στη στέγαση, καθώς οι ιδιοκτήτες των κατοικιών που πουλήθηκαν δεν έμεναν σε αυτές, αλλά τις ενοικίαζαν και μάλιστα σε τιμές 10% με 15% μικρότερες από άλλες αντίστοιχες της ίδια περιοχής σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Το θέμα του ΝΟΚ στο επίκεντρο των προβληματισμών
Η αβεβαιότητα είναι ο χειρότερος σύμβουλος ανέφερε η Δίκα Αγαπητίδου, γενική διευθύντρια της Αθηναϊκής Οικονομικής / JLL, σχετικά με το ζήτημα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Έχει δημιουργηθεί μεγάλη αναταραχή και αναβρασμός για έναν νόμο που ψηφίστηκε το 2012. Μας πήρε 12 χρόνια για να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει θέμα, πρόσθεσε, εξηγώντας ότι η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας θα κρίνει αν είναι συνταγματικές οι διατάξεις, για τα μπόνους του ΝΟΚ. Θα έπρεπε να υπάρχει σωστή διαβούλευση πριν από κάθε νομοθέτηση, ώστε να αποφεύγεται όλη αυτή η αβεβαιότητα. Το ΥΠΕΝ έχει κάνει ένα βήμα πίσω και ζητάει από το ΣτΕ να μην τα καταργήσει, αλλά να ζητήσει την αυστηρή τήρησή τους, οι δήμοι μιλούν για καταστροφή του περιβάλλοντος, γιατί αυτό δεν έχει γίνει από πριν, γιατί δεν είχε γίνει διαβούλευση, αναταραχή πολύ μεγάλη από την αβεβαιότητα, σωστή διαβούλευση και προγραμματισμός.
Στα προβλήματα που έχουν ανακύψει από την εφαρμογή του ΝΟΚ, αλλά και από την έλλειψη ολοκληρωμένου χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, αναφέρθηκε ο Παναγιώτης Μπερνίτσας, Managing Partner Bernitsas Law. Ο ΝΟΚ ψηφίστηκε το 2012 κι ακόμα συζητάμε τα στοιχειώδη είπε αναφέροντας ότι αν μία πράξη έδινε σε κάποιον δικαίωμα να χτίσει και στη συνέχεια ακυρωθεί, ανοίγει θέμα αποζημιώσεων από το κράτος, κάτι όμως που θα χρειαστεί πολλά χρόνια. Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν βελτιώσεις στη νομοθεσία, απαιτούνται όμως κι άλλες, κάνοντας αναφορά στο πρόβλημα με τη μετάβαση από τα υποθηκοφυλακεία στα κτηματολογικά γραφεία, αλλά και στις 500.000 αντιρρήσεις για τους δασικούς χάρτες, με τις περισσότερες επιτροπές να μην έχουν συσταθεί, πρόσθεσε
Σε ιστορικό χαμηλό η ιδιοκατοίκηση στην Ελλάδα
Το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά και βρίσκεται πλέον στο 69,6% στη χώρας μας (στοιχεία Eurostat) ενώ για την Αθήνα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 64%.
H Βασιλική Βλαχοστεργίου, Deputy Head of Real Estate Analysis Section στην Τράπεζα της Ελλάδος, ανέφερε ότι τα βασικά προβλήματα που οδηγούν σε αυτή τη μείωση είναι το γεγονός ότι οι αξίες των οικιστικών ακινήτων αυξάνεται με διψήφια ποσοστά τη τελευταία διετία, ενώ από το 2017, που ήταν το χαμηλότερο σημείο για την αξία των ακινήτων έως το δεύτερο τρίμηνο του 2024 η αύξηση της αξίας των ακινήτων στην Αθήνα ανέρχεται στο 90%.
Σε σχέση με την καλύτερη χρονιά που ήταν το 2008 η αύξηση κινείται στο 4%. Επιπλέον, το απόθεμα των ακινήτων προς πώληση είναι ποιοτικά υποδεέστερο καθώς είναι «γηρασμένο» αφού ξεπερνά τα 40 έτη. Ένα ακόμα ζήτημα είναι ότι οι αξίες έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό με την άνοδο να κινείται στο 100% γενικά και στο 70% στο κέντρο της Αθήνας. Το διαθέσιμο εισόδημα έχει μειωθεί κατά 20% σε σχέση με το 2008, ενώ δεν εκδίδονται πλέον νέες οικοδομικές άδειες με αποτέλεσμα να υπάρχει έλλειμμα νέων ακινήτων.
Η κ. Βλαχοστεργίου τόνισε ότι οι οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν από το 2011 έως και το 2024 είναι αθροιστικά οι ίδιες στο σύνολο με αυτές που εκδόθηκαν το 2005. Σχετικά με τη νοοτροπία για την ιδιοκατοίκηση πρόσθεσε ότι αυτή δεν μπορεί να αλλάξει και η ενοικίαση αποτελεί μία προσωρινή λύση, ενώ για την Αθήνα ανέφερε ότι «χωράει» πια τον μισό πληθυσμό στην Ελλάδα, καθώς υπάρχει σημαντική επιβάρυνση από την άνοδο του τουρισμού.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
*Φωτογραφία Αρχείου
