Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Ταμείου Ανάκαμψης του Υπουργείου Οικονομικών (ΕΥΣΤΑ), σε συνεργασία με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (IOBE) διοργάνωσαν στην Αθήνα ημερίδα απολογισμού για την εφαρμογή του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0), το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της πρωτοβουλίας NextGenerationEU.
Η ημερίδα ξεκίνησε με χαιρετισμό της Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα κ. Νιόβης Ρίγκου η οποία επισήμανε ότι «η Ελλάδα πλέον είναι ο μεγαλύτερος δικαιούχος πόρων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στην ΕΕ ως προς το ΑΕΠ, με κονδύλια ύψους 35,95 δισ. ευρώ, τα οποία αντιστοιχούν σε πάνω από το 17% του ΑΕΠ. Τα ποσά αυτά έρχονται να προστεθούν σε όλα τα άλλα μέσα χρηματοδότησης της Ελλάδας από την ΕΕ, με τα οποία η συνολική στήριξη της ΕΕ προς τη χώρα μας ανέρχεται στο 32% του ΑΕΠ! Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ποσοστό, αν αναλογιστούμε ότι οι χώρες της ΕΕ λαμβάνουν κατά μέσο όρο από τον προϋπολογισμό της ΕΕ το 4,1% του ΑΕΠ τους» και προσέθεσε ότι «το σημαντικότερο τώρα είναι να συνεχιστεί η υλοποίηση του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ώστε η Ελλάδα να συνεχίσει να προοδεύει και να καταστούν πιο ανθεκτικές τόσο η ελληνική οικονομία όσο και η κοινωνία».
Στην εναρκτήρια συνεδρία έγινε μία επισκόπηση της μέχρι στιγμής υλοποίησης του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ο κ. Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, διεύθυνε την συζήτηση και ανέδειξε τη σημασία της σύνδεσης των επενδύσεων με τις μεταρρυθμίσεις που προωθούνται μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας, αλλά και την ανάγκη για παρακολούθηση της οικονομικής επίδρασης από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.
Ο Υπουργός Επικρατείας κ. Άκης Σκέρτσος επισήμανε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι ένα διαφορετικό πρόγραμμα από όσα έχει σχεδιάσει η ΕΕ κατά το παρελθόν. Δεν βασίστηκε στη λογική της απορρόφησης των κοινοτικών πόρων αλλά στην λογική της βέλτιστης αξιοποίησης τους ώστε να προσδίδει μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στην οικονομία, τις επενδύσεις και στη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών. Η ύπαρξη συνεκτικού σχεδίου για τον μετασχηματισμό της οικονομίας με ορόσημα, ώστε να γνωρίζουν όλοι πού πηγαίνει κάθε ευρώ και να πιάνει τόπο, επιτρέπει την καλή υλοποίηση του. Το σχέδιο αυτό θα είναι οδηγός και στο μέλλον για τον τρόπο σχεδιασμού και υλοποίησης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων σύγκλισης. Επιπλέον ο κ. Σκέρτσος ανέφερε ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα ήταν πιθανά χαμηλότεροι χωρίς το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τόνισε ότι οι προτεραιότητες σε επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας βασίζονται σε επιστημονικά τεκμηριωμένη ανάλυση, ενώ η παρακολούθηση της υλοποίησης των οροσήμων είναι συστηματική και με σαφή κριτήρια. Τέλος, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τόνισε τη σημασία του καινοτόμου τρόπου χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στη βάση κοινού δανεισμού, η οποία ενισχύει τη συνοχή και αυτονομία της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Nίκος Παπαθανάσης χαρακτήρισε το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ως καταλύτη για την κάλυψη του επενδυτικού κενού που παρουσίαζε η χώρα και για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου. “Αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για την ενίσχυση του φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος, την προώθηση των μεταρρυθμίσεων και, κυρίως, τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας”, τόνισε. Σημείωσε ότι οι πόροι του Τ.Α.Α διοχετεύονται σε μεταρρυθμίσεις, επιχορηγήσεις και δάνεια, που σχετίζονται άμεσα με τη βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη, όπως, για παράδειγμα, τα προγράμματα «Εξοικονομώ», η αγορά ηλεκτροκίνητων λεωφορείων, η αναβάθμιση και η δημιουργία νέων νοσοκομείων και δικαστηρίων, το πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης» και ο προσωπικός γιατρός, η διασύνδεση των ηλεκτρονικών ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ, οι προσβάσιμες παραλίες, η ψηφιοποίηση των αρχείων του Κράτους, η προστασία των δασών κα. Επισημαίνοντας την εξαιρετική συνεργασία με το σύνολο των υπουργείων και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο κ. Παπαθανάσης εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι θα επιτευχθούν τα ορόσημα για τις εκταμιεύσεις. Κλείνοντας την παρέμβασή τους σημείωσε: “Συνεχίζουμε τις μεταρρυθμίσεις, έχουμε δρόμο μπροστά μας, αλλά πλέον, είμαστε το καλό παράδειγμα της Ευρώπης, όπως αποδεικνύει και η επίτευξη τετραπλάσιων ρυθμών ανάπτυξης από τα υπόλοιπα κράτη- μέλη για το 2023. Το 2024, πάνω από το 60% της ανάπτυξης θα προέλθει από τους ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους που έχουμε στη διάθεσή μας, μεταξύ των οποίων και αυτοί του Ταμείου Ανάκαμψης”.
Tο πρώτο πάνελ εστίασε στο REPowerEU και στην ελληνική ενεργειακή μετάβαση. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης, τόνισε ότι «πλέον η χώρα βρίσκεται στα μισά του εθνικού σχεδίου και είναι μπροστά σε σχέση με άλλες χώρες. Πάντως, το πιο δύσκολο κομμάτι είναι το δεύτερο μισό ως το 2026, διότι υπάρχουν πράγματα έξω από τον έλεγχό μας, όπως πιθανές καθυστερήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, προσφυγές σε διαγωνισμούς, ή εξωγενείς παράγοντες». Ολοκληρώνοντας υπουργός σημείωσε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «είναι το πιο φιλόδοξο σχέδιο που έχει κάνει ποτέ η Ευρώπη σε όρους ταχύτητας».
Ο κ. Johannes Luebking, Διευθυντής στην Ειδική Ομάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάκαμψη, επισήμανε τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί αλλά και τις επικείμενες προκλήσεις στον τομέα της ενέργειας. Ειδικότερα, υπογράμμισε πόσο σημαντικό είναι το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης της Ελλάδας. Το κεφάλαιο για το REPowerEU, το οποίο εγκρίθηκε στο τέλος του 2023, με σχεδόν 800 εκατ. ευρώ, 4 βασικές επενδύσεις και 7 φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις, μπορεί να δώσει ώθηση σε μια νέα φάση της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ελλάδα.
Το δεύτερο πάνελ εστίασε στις μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση βασικών δημόσιων θεσμών της Ελλάδας, όπως το δικαστικό σύστημα και η φορολογική διοίκηση, αλλά και η δημόσια διοίκηση εν γένει. Ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ κ. Θανάσης Κοντογεώργης, αναφέρθηκε αρχικά στη στενή συνεργασία που είχε αναπτυχθεί, ήδη από το 2019, μεταξύ της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την έξοδο της χώρας από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας, δημιουργώντας μια πολιτική συνέχεια που αποτυπώθηκε στο εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η παρέμβασή του επικεντρώθηκε κυρίως στις θεσμικές παρεμβάσεις στους τομείς της δικαιοσύνης (χωροταξία και ψηφιοποίηση, εξωδικαστική επίλυση και επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο), της δημόσιας διοίκησης, της διαφάνειας και της λειτουργίας της οικονομίας, οι περισσότερες από τις οποίες είναι μέρος του μεταρρυθμιστικού σκέλους του ελληνικού ΣΑΑ. Ειδικά για την δικαιοσύνη, όπως ανέφερε, οι μεταρρυθμίσεις για την επιτάχυνση της απονομής, την αύξηση της αποτελεσματικότητας και την αναβάθμιση της ποιότητάς της αρχίζουν ήδη να αποδίδουν και αυτό θα φανεί πιο εμφατικά τα επόμενα δύο δικαστικά έτη. Τέλος, ο υφυπουργός αναφέρθηκε στα μέτρα που ενισχύουν τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και το κράτος δικαίου, η αποτελεσματικότητα των οποίων αντανακλάται όχι μόνο σε διεθνείς δείκτες αλλά και στις εκθέσεις διεθνών οργανισμών που βλέπουν ή θα δουν το φως της δημοσιότητας σύντομα. Όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις συνιστούν μία ευρύτερη αλλαγή παραδείγματος στις σχέσεις του πολίτη με το κράτος, με την εμπέδωση μιας νέας διοικητικής κουλτούρας που ενσωματώνει μετρήσιμα αποτελέσματα και οδηγεί τελικά στον εκσυγχρονισμό του κράτους.
Η κ. Julia Lendvai, Προϊσταμένη μονάδας στη ΓΔ ECFIN της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ανέφερε πως ένα βασικό δίδαγμα είναι ότι η αντιμετώπιση των θεσμικών αδυναμιών της Ελλάδας είναι απολύτως απαραίτητη για την αντιμετώπιση των βασικών οικονομικών και δημοσιονομικών προκλήσεων. Η κ. Lendvai ανέδειξε ορισμένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στο πλαίσιο του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, οι οποίες θα βοηθήσουν την Ελλάδα να εκσυγχρονίσει τη δημόσια διοίκησή της, όπως η εισαγωγή νέων ψηφιακών υπηρεσιών και η παροχή ευκαιριών κατάρτισης για 250. 000 δημόσιους υπαλλήλους.
Το τρίτο πάνελ εστίασε στη δανειακή διευκόλυνση, η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο μέτρο του ελληνικού σχεδίου, συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της δανειακής συνιστώσας, ύψους 17,7 δισ. ευρώ (από συνολικά κονδύλια 35,9 δισ. ευρώ του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας). Το μέτρο αυτό διευκολύνει την πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση.
Ο Διοικητής της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης κ. Ορέστης Καβαλάκης επισήμανε ότι το δανειακό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης λειτουργεί ως πραγματικό κίνητρο για τις ιδιωτικές επενδύσεις καθώς τα δάνεια είναι πραγματικά χαμηλότοκα και οι διαδικασίες είναι για πρώτη φορά τόσο γρήγορες καθώς δεν διαρκούν παραπάνω από 3 -4 μήνες. Επίσης ανέδειξε τη σημαντική συμμετοχή των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στο πρόγραμμα, καθώς το 47% των δανειακών συμβάσεων είναι με μικρομεσαίες επιχειρήσεων.
Η κ. Felicia Stanescu, Προϊσταμένη μονάδας της Ειδικής Υπηρεσίας Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξέφρασε την ικανοποίησή της για τα θετικά αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με τη δανειακή διευκόλυνση. Τα δάνεια που εκδόθηκαν στο πλαίσιο της δανειακής διευκόλυνσης (δάνεια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και δάνεια συγχρηματοδότησης) αντιπροσωπεύουν πάνω από το ένα πέμπτο (21,7%) του συνόλου των νέων εταιρικών δανείων που εκδόθηκαν στην Ελλάδα από την έναρξη λειτουργίας του μηχανισμού (μέσα του 2022). Οι περισσότερες επενδύσεις αφορούν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση, την ηλεκτροκίνηση (32,8%), τον ψηφιακό μετασχηματισμό (25,8%), την επέκταση της βιομηχανικής ικανότητας (23%) και τη φιλοξενία και τον τουρισμό (13%).
Το τέταρτο πάνελ επικεντρώθηκε στην υγειονομική περίθαλψη. Ποσό 1,5 δισ. ευρώ (το 8,2% των συνολικών επιχορηγήσεων) από το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προορίζεται για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την αντιμετώπιση μακροχρόνιων προκλήσεων του ελληνικού συστήματος υγείας, όπως οι παρωχημένες υποδομές και ιατρικός εξοπλισμός, οι υψηλές αναφερόμενες μη καλυπτόμενες ανάγκες, ο νοσοκομειακός χαρακτήρας του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, η έλλειψη οικογενειακών ιατρών και η χαμηλή ψηφιοποίηση των υπηρεσιών υγείας.
Ο Υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης στην παρέμβαση του σημείωσε: «Tα χρήματα που έχει πάρει το Υπουργείο Υγείας από το Ταμείο Ανάκαμψης θα βοηθήσουν το σύστημα υγείας της Ελλάδος να έχει τεράστια πρόοδο μέσα στην επόμενη πενταετία. Αυτή τη στιγμή υλοποιούμε το μεγαλύτερο πρόγραμμα ανακαίνισης κτιριακών υποδομών των δημοσίων νοσοκομείων της Ελλάδας από την ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, καθώς ογδόντα νοσοκομεία ανακαινίζονται σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό. Tο ίδιο συμβαίνει και με την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, όπου έχουμε ανακαίνιση σε 156 Κέντρα Υγείας από τα 318 που είναι στο σύνολο. Παράλληλα, χρηματοδοτούνται μια σειρά μεταρρυθμίσεων για τον έλεγχο των δαπανών στην υγεία για την εφαρμογή διαγνωστικών πρωτοκόλλων και για τη δημιουργία των DRGs σε όλα τα επίπεδα. Το Ταμείο Ανάκαμψης αυτή τη στιγμή είναι παρόν στο Υπουργείο Υγείας».
Ο κ. Luc Tholoniat, Διευθυντής στη ΓΔ ECFIN της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη μέχρι στιγμής επιτυχή υλοποίηση ενός ορόσημου και ενός στόχου που αφορούν την προσθήκη της οικογενειακής ιατρικής στα προγράμματα σπουδών των ιατρικών σχολών και τη δημιουργία 50 μονάδων ψυχικής υγείας. Κάλεσε επίσης την Ελλάδα να συνεχίσει τις προσπάθειές της και να παρακολουθεί στενά κάθε στάδιο της υλοποίησης του ΣΑΑ προκειμένου να ολοκληρωθούν έγκαιρα οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που προβλέπει το σχέδιο.
Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με την σύνοψη των συμπερασμάτων από τον Εκπρόσωπο της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα κ. Chris Allen, ο οποίος τόνισε ότι το Σχέδιο ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι ένα εκπληκτικό εργαλείο που βοηθάει την Ελλάδα να οικοδομήσει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές. Ο κ. Allen προσέθεσε ότι μέχρι σήμερα έχει καταγραφεί εντυπωσιακή πρόοδος στην υλοποίηση του ΣΑΑ και ότι, ενώ τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει διάφορες προκλήσεις, έχει κάνει μια εξαιρετική αρχή.
Ιστορικό
Το αναθεωρημένο ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» καλύπτει 75 μεταρρυθμίσεις και 103 επενδύσεις, αξίας 35,95 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 18,22 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 17,73 δισ. σε δάνεια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το σχέδιο περιλαμβάνει ισχυρές διατάξεις για την πράσινη μετάβαση και προορίζει το 38,1% των διαθέσιμων κονδυλίων σε μέτρα που στηρίζουν τους κλιματικούς στόχους. Το σχέδιο συμβάλλει επίσης στην ψηφιακή μετάβαση, για την οποία προορίζεται το 22,1 % των κονδυλίων του. Μέσα από ένα ευρύ φάσμα επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, αναμένεται να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη, προωθώντας παράλληλα ένα πιο βιώσιμο και συμπεριληπτικό μοντέλο ανάπτυξης.
Η Ελλάδα έχει υποβάλει τρεις αιτήσεις πληρωμής που έχουν αξιολογηθεί θετικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ελλάδα έλαβε την τρίτη δόση της βάσει επιδόσεων τον Δεκέμβριο του 2023, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση 39 οροσήμων και 4 στόχων. Η Ελλάδα έχει λάβει μέχρι στιγμής 14,9 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της προχρηματοδότησης. Το ποσό αυτό ανέρχεται σε >41 % των αναθεωρημένων κονδυλίων και αντιστοιχεί στην εκπλήρωση του 23% όλων των οροσήμων και των στόχων του σχεδίου.
