Όταν πρόκειται για νερό, ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μία μη βιώσιμη κατάσταση. Ωστόσο, η επίλυση του προβλήματος δεν είναι μόνο εφικτή, είναι επίσης το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξης.
Η κρίση του νερού είναι ξεκάθαρη. Χρόνο με τον χρόνο, στη μια περιοχή μετά την άλλη, τα κύματα καύσωνα ρεκόρ, και οι ξηρασίες ρεκόρ ακολουθούνται από καταστροφικές καταιγίδες και πλημμύρες. Περισσότερα από 1.000 παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε μέρα από ασθένειες που προκαλούνται από το μη ασφαλές πόσιμο νερό και την έλλειψη υγιεινής, και εκατοντάδες εκατομμύρια γυναίκες αφιερώνουν ώρες κάθε μέρα συλλέγοντας και μεταφέροντας νερό.
Αυτή είναι μια ανθρωπογενής κρίση και μπορεί και πρέπει να επιλυθεί με ανθρώπινες παρεμβάσεις. Αλλά για να επιτύχουμε ισότητα και βιωσιμότητα παντού, θα χρειαστούμε νέες προσεγγίσεις για τη διαχείριση του νερού και ένα κύμα πολύ υψηλότερων επενδύσεων, κλιμακούμενης καινοτομίας και ανάπτυξης ικανοτήτων. Το κόστος αυτών των κινήσεων είναι ασήμαντο σε σύγκριση με τις οικονομικές και ανθρωπιστικές βλάβες που θα προκληθούν από τη συνεχιζόμενη αδράνεια.
Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι απλώς τοπικές τραγωδίες. Ένας αποσταθεροποιημένος κύκλος του νερού επηρεάζει όλο και περισσότερο κάθε γωνιά του κόσμου. Οι τρέχουσες προσεγγίσεις τείνουν να ασχολούνται με το νερό που μπορούμε να δούμε – το «γαλάζιο νερό» στα ποτάμια και τις λίμνες μας – και υποθέτουν ότι η παροχή νερού είναι σταθερή χρόνο με το χρόνο. Αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον, καθώς οι αλλαγές στη χρήση της γης, η κλιματική αλλαγή και ο κύκλος του νερού δεν επηρεάζει τα μοτίβα βροχοπτώσεων.
Πολύ συχνά, η τρέχουσα σκέψη παραβλέπει έναν κρίσιμο πόρο γλυκού νερού, δηλαδή το «πράσινο νερό» στο έδαφος, τα φυτά και τα δάση μας, το οποίο διαχέεται και ανακυκλώνεται μέσω της ατμόσφαιρας. Το πράσινο νερό παράγει περίπου τις μισές βροχοπτώσεις που λαμβάνουμε στη στεριά, η ίδια η πηγή όλου του γλυκού νερού μας. Στο ίδιο πνεύμα, οι χώρες συνδέονται όχι μόνο μέσω ροών γαλάζιων υδάτων (όπως τα ποτάμια), αλλά, πιο κρίσιμα, μέσω ατμοσφαιρικών ροών υγρασίας. Ως κρίσιμο στοιχείο του παγκόσμιου κύκλου του νερού, το πράσινο νερό χρειάζεται επειγόντως καλύτερη διαχείριση.
Το πιο επικίνδυνο είναι ότι οι διαταραχές στον κύκλο του νερού είναι βαθιά συνυφασμένες με την υπερθέρμανση του πλανήτη και τη μείωση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, με το καθένα να ενισχύει το άλλο. Η σταθερή παροχή πράσινου νερού στο έδαφος είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση των επίγειων φυσικών συστημάτων που απορροφούν το 25-30% του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Αυτή η διαδικασία αντιπροσωπεύει μια από τις σημαντικότερες φυσικές επιδοτήσεις στην παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, η απώλεια υγροτόπων και η υγρασία του εδάφους, μαζί με την αποψίλωση των δασών, εξαντλούν τα μεγαλύτερα αποθέματα άνθρακα του πλανήτη, με καταστροφικές συνέπειες για τον ρυθμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες προκαλούν στη συνέχεια ακραία κύματα καύσωνα και αυξάνουν τη ζήτηση εξάτμισης στην ατμόσφαιρα, η οποία ξηραίνει σοβαρά τα τοπία και αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών.
Ως εκ τούτου, η κρίση του νερού επηρεάζει ουσιαστικά όλους τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και απειλεί τους ανθρώπους παντού. Η ανεπαρκής τροφή για έναν αυξανόμενο παγκόσμιο πληθυσμό, η επιταχυνόμενη εξάπλωση ασθενειών και η αυξημένη αναγκαστική μετανάστευση και οι διασυνοριακές συγκρούσεις είναι μερικά μόνο από τα προβλέψιμα αποτελέσματα.
Αποστολή H2O
Ένα τόσο μεγάλης κλίμακας συλλογικό και συστημικό πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί μόνο με συντονισμένη δράση σε κάθε χώρα και μέσω συνεργασίας πέρα από σύνορα και πολιτισμούς. Η κοινή κατανόηση του κοινού καλού είναι ζωτικής σημασίας. Διαφορετικά, αυτό που μπορεί να φαίνεται καλό για μια χώρα σήμερα θα μπορούσε εύκολα να δημιουργήσει προβλήματα για την ίδια χώρα αύριο, καθώς και για άλλες σε όλο τον κόσμο.
Η κατάσταση απαιτεί όχι μόνο μεγαλύτερη φιλοδοξία αλλά και μια προσέγγιση με γνώμονα την αποστολή για το νερό – μια προσέγγιση που εκτείνεται σε πολλούς τομείς και εστιάζει σε όλα τα επίπεδα, από τη διαχείριση τοπικών λεκανών απορροής ποταμών έως τη διαμόρφωση πολυμερούς συνεργασίας. Μπορούμε και πρέπει να πετύχουμε στις πιο σημαντικές αποστολές νερού στον κόσμο:
Έναρξη μιας νέας Πράσινης Επανάστασης στα συστήματα τροφίμων για τη μείωση της χρήσης νερού με παράλληλη αύξηση των γεωργικών αποδόσεων για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών ενός αυξανόμενου πληθυσμού.
Διατήρηση και αποκατάσταση των φυσικών οικοτόπων που είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία των πράσινων υδάτινων πόρων.
Καθιέρωση «κυκλικής» υδατικής οικονομίας σε κάθε τομέα.
Και διασφάλιση ότι κάθε ευάλωτη κοινότητα έχει επαρκείς καθαρές και ασφαλείς υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης έως το 2030.
Ενώ αυτές οι αποστολές θα πρέπει να οδηγήσουν σε αλλαγές πολιτικής, να ευθυγραμμίσουν τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα και να τονώσουν την καινοτομία, απαιτούν επίσης νέους τρόπους διακυβέρνησης. Η χάραξη πολιτικής πρέπει να γίνει πιο συνεργατική, υπεύθυνη και χωρίς αποκλεισμούς όλων των φωνών, ειδικά εκείνων των νέων, των γυναικών, των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων και των αυτόχθονων πληθυσμών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της διατήρησης του νερού.
Η πιο θεμελιώδης αλλαγή πολιτικής έγκειται στη σωστή αποτίμηση του νερού ώστε να αντικατοπτρίζει τη λειψυδρία του καθώς και τον κρίσιμο ρόλο του στη διατήρηση των φυσικών οικοσυστημάτων από τα οποία εξαρτάται κάθε κοινωνία. Πρέπει να σταματήσουμε την υποτιμολόγηση του νερού σε ολόκληρη την οικονομία και τις επιβλαβείς γεωργικές επιδοτήσεις που οδηγούν σε μη βιώσιμη χρήση και υποβαθμίζουν τη γη. Η εκ νέου διοχέτευση αυτών των κονδυλίων προς την προώθηση λύσεων εξοικονόμησης νερού και την παροχή στοχευμένης υποστήριξης στους φτωχούς και ευάλωτους θα μπορούσε να βοηθήσει πολύ.
Για να διορθωθεί η χρόνια ανεπαρκής επένδυση στο νερό, πρέπει να δώσουμε εκ νέου προτεραιότητα στις υποδομές νερού στα δημόσια οικονομικά, όπου παραδόξως παραμελείται στις περισσότερες χώρες. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να αξιοποιήσουν τις βέλτιστες πρακτικές σε συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για να παρέχουν δίκαια κίνητρα για μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις, εξυπηρετώντας παράλληλα τα συμφέροντα του κοινού, ιδιαίτερα των κοινοτήτων που δεν εξυπηρετούνται.
Δεδομένης της συλλογικής φύσης της πρόκλησης του νερού, πρέπει να διασφαλίσουμε μεγαλύτερες και πιο αξιόπιστες ροές χρηματοδότησης για να βοηθήσουμε τις χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος να επενδύσουν στην ανθεκτικότητα στο νερό. Οι πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες, τα αναπτυξιακά χρηματοδοτικά ιδρύματα και οι δημόσιες τράπεζες ανάπτυξης θα χρειαστεί να συνεργαστούν στενά με τις κυβερνήσεις για να υποστηρίξουν εθνικές αποστολές νερού που αντικατοπτρίζουν τις τοπικές ανάγκες και τις οικολογικές συνθήκες. Οι διεθνείς εμπορικές συμφωνίες προσφέρουν επίσης δυνητικούς μοχλούς για την προώθηση της αποδοτικής χρήσης του νερού, επειδή μπορούν να συμβάλουν στο να διασφαλιστεί ότι το «εικονικό νερό» που ενσωματώνεται στα εμπορεύματα δεν επιδεινώνει τη λειψυδρία σε περιοχές με πιέσεις νερού.
Ακριβώς όπως κάνουμε για τις εκπομπές, πρέπει να συγκεντρώσουμε δεδομένα υψηλής ακεραιότητας για τα εταιρικά αποτυπώματα νερού και να δημιουργήσουμε πλαίσια για την αποκάλυψη χρήσης νερού. Πρέπει επίσης να αναπτύξουμε συστήματα για την αποτίμηση του νερού ως μέρος του φυσικού κεφαλαίου. Η επιβολή τιμής σε αυτόν τον πιο κρίσιμο πόρο θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικά μερίσματα για τις χώρες με την πάροδο του χρόνου.
Εν ολίγοις, πρέπει να διαμορφώσουμε αγορές σε όλες τις οικονομίες μας – από τη γεωργία και την εξόρυξη μέχρι την ενέργεια και τους ημιαγωγούς – ώστε να γίνουν ριζικά πιο αποτελεσματικές, δίκαιες και βιώσιμες στη χρήση του νερού.
Η προκαταρκτική έκθεση του 2023 της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Οικονομία του Νερού καθόρισε την υπόθεση για την επιδίωξη θεμελιωδών αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος διαχειρίζεται το νερό. Η τελική μας έκθεση αυτόν τον Οκτώβριο θα δείξει πώς μπορούμε να το κάνουμε μέσω μετασχηματιστικής, συλλογικής δράσης.
Βρισκόμαστε μόλις στο 2024. Εάν δεν αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα κατά μέτωπο, οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες και άλλα ακραία φαινόμενα που προκαλούνται από το νερό και το κλίμα θα γίνουν πιο έντονα και θανατηφόρα τα επόμενα χρόνια. Η προώθηση της ατζέντας για την ασφάλεια των υδάτων μπορεί να φαίνεται πιο δύσκολη εν μέσω αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, αλλά παρουσιάζει μια ευκαιρία να αποδειχθεί ότι η συνεργασία μπορεί να ωφελήσει όλες τις χώρες και να επιτρέψει ένα δίκαιο και βιώσιμο μέλλον για όλους. Δεν μπορούμε να αποφύγουμε αυτή την πρόκληση.
* Η Mariana Mazzucato, Ιδρυτική Διευθύντρια του UCL Institute for Innovation and Public Purpose, είναι Συμπρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Οικονομία του Νερού.
H Ngozi Okonjo-Iweala, γενική διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, είναι Συμπρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Οικονομία του Νερού, πρώην υπουργός Οικονομικών και Εξωτερικών της Νιγηρίας και πρώην πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Gavi, της Vaccine Alliance .
Ο Johan Rockström, Διευθυντής του Ινστιτούτου Πότσνταμ για την Έρευνα Κλιματικών Επιπτώσεων και Καθηγητής Επιστήμης των Συστημάτων της Γης στο Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ, είναι Συμπρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Οικονομία του Νερού.
Ο Tharman Shanmugaratnam, Πρόεδρος της Σιγκαπούρης, είναι Συμπρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Οικονομία του Νερού και Πρόεδρος της Ομάδας των Τριάντα.
Project Syndicate
Γράφουν οι Mariana Mazzucato, Ngozi Okonjo-Iweala , Johan Rockström and Tharman Shanmugaratnam*
ΠΗΓΗ: ΟΤ
