Την Τρίτη 5 Νοεμβρίου 244 εκατομμύρια Αμερικανοί προσέρχονται στις κάλπες για να εκλέξουν τον επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ, έχοντας να επιλέξουν ανάμεσα στη Δημοκρατική υποψήφια Κάμαλα Χάρις και τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο και πρώην πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ.
Από αυτούς τελικά εκτιμάται ότι θα ψηφίσουν τα 150 εκατομμύρια, βάζοντας τέλος σε μια σφοδρή προεκλογική μάχη ανάμεσα στους δύο υποψηφίους μετά από την αποχώρηση του Τζο Μπάιντεν από την διεκδίκηση του χρίσματος των Δημοκρατικών και την αντικατάστασή του από τη Χάρις.
Πότε ανοίγουν οι κάλπες και πότε γίνεται γνωστό το αποτέλεσμα
Οι κάλπες ανοίγουν από τις 7:00 μέχρι τις 19:00 το βράδυ σε τρεις διαφορετικές ζώνες ώρας και την ευθύνη για τη απρόσκοπτη διενέργεια της ψηφοφορίας έχουν οι πολιτείες.
Η διαφορά στην ώρα σημαίνει ότι ενώ σε κάποιες πολιτείες οι κάλπες θα έχουν κλείσει σε άλλες η ψηφοφορία θα συνεχίζεται.
Το τελικό αποτέλεσμα γίνεται γνωστό αρκετές ώρες αφότου έχουν κλείσει όλες οι κάλπες.
Οι πρώτες κάλπες σε περιοχές της Ιντιάνα και του Κεντάκι κλείνουν τα μεσάνυχτα ώρα Ελλάδας και οι τελευταίες στην Αλάσκα στις 7πμ της Τετάρτης.
Σε παλαιότερες εκλογικές αναμετρήσεις, γνωρίζαμε τον νικητή περίπου στις 6 με επτά το πρωί της επομένης.
Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που καθυστερεί η ανακοίνωση του αποτελέσματος όπως στις εκλογές του 2020, που ανακοινώθηκε μετά από τέσσερις μέρες.
Κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει όμως με βεβαιότητα και μια εκλογική έκπληξη της τελευταίας στιγμής, που θα αναδείξει τον νικητή μέσα σε μερικές μόλις ώρες.
Ο πρόεδρος αναλαμβάνει τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο του επόμενου χρόνου από την εκλογή του προκειμένου να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος για να πάρει σάρκα και οστά η νέα κυβέρνηση.
Ποιος μπορεί να είναι υποψήφιος για πρόεδρος
Σύμφωνα με το δεύτερο άρθρο του αμερικανικού Συντάγματος για να μπορεί κάποιος να γίνει πρόεδρος θα πρέπει να έχει γεννηθεί στις ΗΠΑ, να είναι τουλάχιστον 35 ετών και να έχει υπάρξει κάτοικος της χώρας για τουλάχιστον 14 χρόνια.
Οι θητείες δεν μπορούν να είναι πάνω από δύο.
Μία έμμεση εκλογή, όπου οι 538 εκλέκτορες εκλέγουν τον πρόεδρο
Η ιδιαιτερότητα των αμερικανικών εκλογών είναι ότι αν και οι Αμερικανοί επιλέγουν πρόεδρο στην πραγματικότητα επιλέγουν από κάθε πολιτεία τους 538 εκλέκτορες που απαρτίζουν το Κολέγιο των Εκλεκτόρων.
Οι εκλέκτορες είναι εκείνοι που αποφασίζουν ποιος είναι ο νέος πρόεδρος.
Ο εκάστοτε υποψήφιος χρειάζεται τουλάχιστον 270 εκλέκτορες για να κερδίσει την προεδρία.
Ο αριθμός των εκλεκτόρων ανά πολιτεία καθορίζεται από την αντιπροσώπευση της κάθε πολιτείας στο Κογκρέσο, 100 γερουσιαστές (δύο ανά πολιτεία) και 435 μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων όπου η κατανομή γίνεται αναλογικά με τον πληθυσμό.
Επιπλέον η Περιοχή της Κολούμπια έχει τρεις εκλέκτορες, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη εκπροσώπηση και στο Κογκρέσο.
Πότε μπορεί να ψηφίσει κανείς
Η ψηφοφορία δεν γίνεται μόνο την ίδια ημέρα καθώς 47 πολιτείες επιτρέπουν στους ψηφοφόρους να προσέλθουν πριν την ημέρα των εκλογών, ενώ υπάρχει και η επιστολική ψήφος για όσους το επιθυμούν.
Σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν συγκεκριμένες ημερομηνίες ανά πολιτεία όπου πρέπει να έχουν κατατεθεί οι επιστολικές ψήφοι. Μόλις τρεις πολιτείες η Αλαμπάμα, το Μιζούρι και το Νιου Χαμσάιρ δεν επιτρέπουν την πρόωρη ψήφο.
Επίσης στην πολιτεία της Νεβάδα οι πολίτες έχουν την επιλογή να ψηφίσουν «κανένα από τους παραπάνω».
Η επιλογή αυτή είναι διαθέσιμη από το 1976 και πολλοί είναι εκείνοι που έχουν χρησιμοποιήσει αυτή την επιλογή.
Στη Βόρεια Ντακότα πάλι κάποιος μπορεί να ψηφίσει χωρίς να έχει εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.
Τι γίνεται σε περίπτωση ισοψηφίας στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων
Το γεγονός ότι οι εκλέκτορες είναι 538 σημαίνει ότι δυνητικά μπορεί να υπάρξει ισοψηφία.
Σε αυτή την περίπτωση η Βουλή των Αντιπροσώπων εκλέγει τον πρόεδρο και η Γερουσία τον αντιπρόεδρο.
Αυτό έχει συμβεί μια φορά το 1800, αν και το εκλογικό σύστημα ήταν διαφορετικό.
Τη δεδομένη χρονική στιγμή οι Ρεπουμπλικανοί ελέγχουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων αν και αυτό μπορεί να αλλάξει.
Όποιος πρόεδρος ελέγχει τη Βουλή μπορεί να προωθήσει με μεγαλύτερη ευκολία τις πολιτικές του.
Οι πολιτείες που εκλέγουν πρόεδρο
Οι περισσότερες αμερικανικές πολιτείες ψηφίζουν Ρεπουμπλικανούς ή Δημοκρατικούς.
Εξ ου και οι υποψήφιοι για την προεδρία των ΗΠΑ δίνουν μάχη για να κερδίσουν τις ψήφους των πολιτειών όπου δεν είναι ξεκάθαρη η στήριξη προς ένα από τα δύο κόμματα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι καθοριστική για την εκλογή προέδρου είναι η ψήφος της μειοψηφίας των πολιτών των ΗΠΑ.
Στις περισσότερες πολιτείες ισχύει το πλειοψηφικό σύστημα «ο νικητής τα παίρνει όλα».
Σε αυτές εκλογές υπάρχουν επτά πολιτείες που θα κρίνουν το αποτέλεσμα.
Οι πολιτείες «blue collar»: Οι τρεις μεσοδυτικές σε Πενσιλβάνια, Μίσιγκαν και Γουισκόνσιν -όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων που ασχολούνται με χειρωνακτικές εργασίες- ψήφιζαν τους Δημοκρατικούς τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει στρατόπεδο.
Ο Τραμπ κέρδισε και τις τρεις το 2016 και αντίστοιχα το 2020 ο Μπάιντεν. Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν μάχη στήθος με στήθος με την συμμετοχή να είναι το κλειδί για το αποτέλεσμα.
Συνήθως οι πολιτείες αυτές πάνε στον ίδιο υποψήφιο. Η τελευταία φορά που δεν συνέβη αυτό ήταν το 1988. Επίσης το 2016 από το 1988 ήταν η πρώτη χρονιά που στήριξαν Ρεπουμπλικανό υποψήφιο, ήτοι τον Τραμπ.
Οι πολιτείες της Ζώνης του Ήλιου: Πρόκειται για την Αριζόνα, τη Νεβάδα τη Βόρεια Καρολίνα και τη Τζόρτζια. Η Αρχιζόνα, η Τζόρτζια και η Βόρει Καραλίνα ήταν κατά βάση παραδοσιακά ρεμπουμπλικανικές. Ο Τραμπ κέρδισε τη Βόρεια Καρολίνα δύο φορές, ενώ ο τελευταίος Δημοκρατικός υποψήφιος που την «κατέκτησε» ήταν ο Μπάρακ Ομπάμα το 2008. Το 2020 ο Μπάιντεν έγινε ο πρώτος Δημοκρατικός που κέρδισε τη Τζόρτζια από το 1992 και τον Μπίλ Κλίντον και την Αριζόνα από το 1996 επίσης επί Κλίντον.
Η Νεμπράσκα: Σαράντα οκτώ από τις πολιτείες δίνουν τους εκλέκτορες στο νικητή. Το Μέιν και η Νεμπράσκα αποδίδουν τις ψήφους ανά περιοχή. Αν και ο Ντόναλντ Τραμπ κυριαρχεί στην πολιτεία στο σύνολό της στην περιοχή της Όμαχα δεν ισχύει κάτι τέτοιο γεγονός που μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικό για τη σύνθεση του Κολεγίου των Εκλεκτόρων.
Ο «χαμένος» μπορεί ακόμη να κερδίσει το Λευκό Οίκο
Τέσσερις φορές στην αμερικανική ιστορία ο υποψήφιος που έλαβε τις λιγότερες ψήφους κατέληξε να γίνει πρόεδρος. Αυτό συμβαίνει γιατί σημασία έχουν οι εκλέκτορες και ο αριθμός τους, ήτοι 270 επί συνόλου 538. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2000 αν και ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος έλαβε μισό εκατομμύριο ψήφους λιγότερες από τον Αλ Γκορ κέρδισε τους απαιτούμενους εκλέκτορες και το Λευκό Οίκο. Αντίστοιχα η Χίλαρι Κλίντον το 2016 αν και είχε περισσότερες ψήφους τελικά δεν κατάφερε να κερδίσει τους εκλέκτορες και ο Τραμπ εξελέγη στην προεδρία των ΗΠΑ.
Οι εκλογές για το Κογκρέσο
Κάθε δύο χρόνια γίνονται εκλογές για τους 435 βουλευτές της Βουλής των Αντιπροσώπων και για το 1/3 των συνολικά 100 Γερουσιαστών οι οποίοι έχουν 6ετή θητεία αλλά κάθε δύο χρόνια γίνονται εκλογές για το ένα τρίτο του συνόλου τους.
Αυτό σημαίνει ότι την ίδια ημέρα 5 Νοεμβρίου οι Αμερικανοί εκτός από πρόεδρο θα ψηφίσουν και για τους 435 βουλευτές της Βουλής των Αντιπροσώπων και για το 1/3 των 100 Γερουσιαστών, δηλαδή για 34.
Η διάσπαση της εξουσίας σε πολλά σώματα αποτρέπει τον κίνδυνο κάποιος πολιτικός ή κάποιο κόμμα να αποκτήσει τόση δύναμη ώστε να επιβληθεί δικτατορικά στους πολίτες.
Οι τίτλοι μένουν για πάντα
Αν κάποιος στις ΗΠΑ καταλάβει ένα αξίωμα τότε το κουβαλά μέχρι το τέλος της ζωής του. Το ίδιο συμβαίνει και με τους προέδρους των ΗΠΑ. Αν και ο πρόεδρος είναι ένας οι εν ζωή πρόεδροι αναφέρονται με το αξίωμα τους, όπως Τζορτζ Μπους, Μπιλ Κλίντον και Μπαράκ Ομπάμα.
Όπως λέει ο Ντάνιελ Ποστ Σένινγκ ειδικός σε θέματα ετικέτας στο BBC:
«Δείχνει το γόητρο που έχουν αυτά τα αξιώματα, ότι είναι τόσο σημαντικά που γίνονται επαγγελματικός τίτλος. Τo συγκρίνω με την απόσυρση ενός δικαστή ή ενός γιατρού. Έχουν επενδύσει πολλά και πολλοί κρατούν τον επαγγελματικό τους τίτλο».
