Με τη χαρά που γεννά η προσμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς αλλά και με τον φόβο μιας νέας επιδημικής έκρηξης κορωνοϊού μεθεορτίως διανύονται οι τελευταίες εβδομάδες του έτους. Οι επιστημονικές και υγειονομικές αρχές της χώρας προς το παρόν παίρνουν μια… βαθιά ανάσα βλέποντας τη μείωση των κρουσμάτων και την αύξηση των εμβολιασμών, ωστόσο παρακολουθούν με αγωνία το υψηλό ιικό φορτίο σε όλη την επικράτεια, τους ελέγχους που διενεργούνται για τον περιορισμό του και τη χαμηλή σε αυτή τη φάση κυκλοφορία της παραλλαγής Omicron.
Ο νέος κύκλος αβεβαιότητας και ανησυχίας που έχει ανοίξει παγκοσμίως μετά τον εντοπισμό της Omicron δεν θα μπορούσε να μην επηρεάζει και την Ελλάδα. Τα κρούσματα της νέας μετάλλαξης παραμένουν τρία σύμφωνα με το Eθνικό Δίκτυο Γονιδιωματικής Επιτήρησης του ιού SARS-CoV-2, και εντοπίστηκαν σε δύο εισαγόμενα κρούσματα στις Περιφερειακές Ενότητες (ΠΕ) του Κεντρικού Τομέα Αθηνών και των Χανίων και σε ένα εγχώριο κρούσμα στην ΠΕ του Κεντρικού Τομέα Αθηνών. Οι επιστήμονες θεωρούν θέμα χρόνου τον πολλαπλασιασμό της και στην Ελλάδα.
Παρότι η εικόνα που διαμορφώνουν οι ειδικοί για την Omicron είναι ακόμη ρευστή, φαίνεται να συμφωνούν ότι η εξάπλωση της εκτός της Νοτίας Αφρικής, είναι δεδομένη με την πιθανότητα επικράτησης της έναντι του Δέλτα να αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Όσον αφορά τη νοσηρότητα, δεν έχουν εξαχθεί ακόμη ασφαλή συμπεράσματα. Μέχρι στιγμής, παρόλη την εκρηκτική αύξηση των διαγνώσεων στη Νότια Αφρική, δεν διαφαίνεται αύξηση στους θανάτους αλλά παρατηρήθηκε αύξηση στις νοσηλείες. Αναμένεται να διαπιστωθεί κατά πόσο η έξαρση της Omicron στη Νότια Αφρική θα οδηγήσει σε αυξημένη θνητότητα, αλλά και ποιο θα είναι το προφίλ νοσηρότητας της σε χώρες με καλύτερη εμβολιαστική κάλυψη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο στο οποίο, όπως αναφέρεται τα τελευταία 24ωρα διπλασιάζονται τα κρούσματα με τη νέα μετάλλαξη. Αναφορικά με την εμβολιαστική θωράκιση, τα πρώτα αποτελέσματα συγκλίνουν ότι η ενισχυτική δόση μπορεί να προσφέρει ικανοποιητική προστασία έναντι της νέας παραλλαγής.
Η εκκίνηση της εφετινής εορταστικής περιόδου γίνεται υπό τις ίδιες, σκληρές επιδημιολογικές συνθήκες του περασμένο Δεκέμβριο στη χώρα μας, δηλαδή με ένα δυνατό κύμα κορωνοϊού σε αρχή αποδρομής, με περίπου 5.000 ασθενείς με λοίμωξη Covid -19 στα νοσοκομεία και με ένα νέο στέλεχος -πέρυσι ήταν η Άλφα, γνωστή και ως βρετανική μετάλλαξη, εφέτος αναδύθηκε η Omicron. Το στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί τα φετινά Χριστούγεννα είναι να αποτραπεί το πέμπτο κύμα, το νέο έτος, με ή χωρίς την Omicron κυρίαρχη. Κατά τους ειδικούς, οι εμβολιασμοί τόσο με την πρώτη όσο και με την αναμνηστική δόση, και ο αυτοέλεγχος όλων με τα αυτοδιαγνωστικά τεστ (self test)δίνουν… σταθερές αποδόσεις στο στοίχημα για γιορτές χωρίς αυξημένο φορτίο κορωνοϊού.
Περισσότερα από 50.000 ενεργά κρούσματα
Η επιδημία στη χώρα μας εμφανίζει πλέον σαφή ύφεση για δεύτερη συνεχόμενη εβδομάδα με το μέσο κυλιόμενο αριθμό κρουσμάτων του 7ημέρου να έχει μειωθεί κατά 1.000 κρούσματα και να έχει υποχωρήσει κάτω από τα 6.000 νέα κρούσματα ανά ημέρα σε σχέση με εκείνα που καταγράφονταν το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Η διάμεση ηλικία των νέων κρουσμάτων παραμένει σταθερή στα 37 έτη. Αύξηση των νέων κρουσμάτων παρατηρείται κυρίως στις ΠΕ Ευρυτανίας, Λασιθίου, Αργολίδας και Δυτικής Αττικής. Ωστόσο, το επιδημιολογικό φορτίο παραμένει υψηλό, όπως μαρτυρούν τα 50.000 ενεργά κρούσματα, δηλαδή τα 50.000 άτομα με ενεργή λοίμωξη Covid-19 στην επικράτεια. Γεγονός που σημαίνει ότι αφενός μεν απαιτείται μακρό διάστημα για την αποδρομή της επιδημίας, αφετέρου ότι αρκεί μια μικρή θρυαλλίδα για να αναζωπυρωθεί και πάλι με ένταση η επιδημία.
Την ξεκάθαρη συσχέτιση της ύφεσης που καταγράφεται με το αυξητικό εμβολιαστικό ρεύμα των τελευταίων τριών τεσσάρων εβδομάδων υπογραμμίζει στο ΘΕΜΑ ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, επιστημονικός σύμβουλος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Δημήτρης Παρασκευής. «Η ύφεση της επιδημίας, όπως αποτυπώνεται στη μείωση των νέων θετικών κρουσμάτων είναι αποτέλεσμα των εμβολιασμών και των αυτοδιαγνωστικών τεστ που γίνονται, δηλαδή αποτελεσμα της υπεύθυνης συμπεριφοράς που δείχνουν οι πολίτες. Ειδικά ο ρόλος της αναμνηστικής δόσης αποδεικνύεται καθοριστικός για την ενίσχυση του τείχους ανοσίας. Έχουν εμβολιαστεί πάνω από 2, 2 εκατομμύρια πολίτες με την τρίτη δόση κατά του κορωνοιού, αποτελώντας ισχυρό ανάχωμα στις νέες μολύνσεις, όχι μόνο στις νοσηλείες. Όσο συνεχίζεται με αμείωτη ένταση ο εμβολιασμός των πολιτών με την αναμνηστική δόση, τόσο θα μειώνονται τα κρούσματα κορωνοιού»,τονίζει.
Προσθέτει μάλιστα πως «η απόφαση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών για τη μείωση του μεσοδιαστήματος από τη δεύτερη ως την αναμνηστική δόση, στους τρεις μήνες, θα ισχυροποιήσει ακόμη περισσότερο την ανοσοποίηση του πληθυσμού. Αποτελεί μια στρατηγική πρόληψης και ενόψει της νέας μετάλλαξης Omicron και ενόψει του χειμώνα, που θα βοηθήσει σημαντικά στη θωράκιση των πολιτών έναντι του κορωνοιού». Η καθυστέρηση της χορήγησης της τρίτης δόσης σε κάποιες περιφέρειες της χώρας είχε σαν άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση των κρουσμάτων σε ενήλικες 50-70 ετών, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα Ιωάννινα και την Κέρκυρα, όπου παρά τη σταθεροποίηση της επιδημίας παρατηρείται έξαρση των κρουσμάτων στις ηλικίες 50-65 ετώνόπου μόλις το 50% έχει λάβει την αναμνηστική δόση.
Σημαντικός παραμένει πάντα βεβαίως ο εμβολιασμός των πολιτών με την πρώτη δόση, ιδίως εκείνων που ανήκουν στην ευάλωτη ηλικιακή ομάδα 60 χρόνων και άνω. Όσο περισσότεροι εμβολιάζονται, τόσο θα μειώνεται δραστικά ο κίνδυνος βαριάς λοίμωξης Covid-19 και συνεπώς ο κίνδυνος νοσηλείας ή και θανάτου. Οι περιφέρειες που εμφανίζουν χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη, ιδιαίτερα στους ενήλικες άνω των 60 ετών είναι αυτές με τον μεγαλύτερο αριθμό νέων κρουσμάτων, νοσηλειών, διασωληνώσεων και θανάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Πέλλα, όπου παρά τη σημαντική μείωση των νέων κρουσμάτων κατά σχεδόν 30%, παρατηρείται αύξηση των νοσηλευόμενων ασθενών λόγω της ιδιαίτερα χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης των ηλικιωμένων.
Μετά από μια μακρά περίοδο στασιμότητας στους εμβολιασμούς των ατόμων ηλικίας άνω των 60 χρόνων, η ενεργοποίηση αυστηρών μέτρων, ακόμη και προστίμων, για την προστασία τους, επέφερε κινητικότητα στα εμβολιαστικά κέντρα. Κατά μέσο όρο εμβολιάζονται πλέον 12.000 άτομα ηλικίας άνω των 60 χρόνων κάθε μέρα με πρώτη δόση εμβολίου, δηλαδή 84.000 άτομα την εβδομάδα. Μέχρι το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου κι εφόσον παραμείνει σε αυτόν τον ρυθμό ο εμβολιασμός, θα έχουν θωρακιστεί 336.000 άτομα.
Η αποκλιμάκωση στα νοσοκομεία
«Το αποτέλεσμα των εμβολιασμών δεν φαίνεται αμέσως, θα χρειαστούν μερικές εβδομάδες. Όμως θα φανεί. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ούτε να παραβλέπουμε πως η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα των ατόμων 60 χρόνων και άνω δίδει το 85% των θανάτων λόγω του κορωνοιού. Η στόχευση που έγινε για να προστατευθούν αυτοί οι άνθρωποι μέσω των προστίμων ήταν αναγκαία για να κοπεί η αλυσίδα των μεταδόσεων, των νοσηλειών και των θανάτων σε άτομα αυτής της ηλικίας. Στόχος για τη συλλογική ανοσία παραμένει το 90-95% στους άνω των 60 χρόνων», επισημαίνει στο ΘΕΜΑ ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής Κρήτης, Νίκος Τζανάκης. Σύμφωνα με τον οποίο, για κάθε 100.000 πλήρως εμβολιασμένους πολίτες ηλικίας άνω των 60 χρόνων, θα μειώνονται οι θάνατοι κατά 15-20 ημερησίως.
Η υποχώρηση των νέων κρουσμάτων θα αποτυπωθεί το επόμενο διάστημα και στις μειωμένες εισαγωγές στα νοσοκομεία. Εκτιμούμε με βάση τα μοντέλα ότι οι περίπου 3.000 νοσηλείες που καταγράφηκαν το τελευταίο επταήμερο ίσως είναι στην κορύφωσή τους, αλλά θα φανεί πιο καθαρά και την επόμενη εβδομάδα. Αν σταθεροποιηθούν οι εισαγωγές θα αρχίσει η αποκλιμάκωση στα νοσοκομεία, αλλά όχι ακόμη στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Σε αυτές θα διατηρηθούν οι ασθενείς στους 700, ίσως και στους 750 μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου», αναφέρει ο κ. Παρασκευής. Σημειώνεται ότι 3 στους 4 ασθενείς που χρειάζονται εισαγωγή στο νοσοκομείο είναι ηλικίας άνω των 55 χρόνων.
Η αποκλιμάκωση στο ΕΣΥ εξαρτάται από τη μείωση των κρουσμάτων, συμπληρώνει ο κ. Τζανάκης, σημείωνοντας πως κι αυτή εξαρτάται από τη δική μας συμπεριφορά. «Έρχεται μια περίοδος εορταστική με κινητικότητα και κοινωνικότητα, αλλά οφείλουμε όλοι να είμαστε προσεκτικοί για να μην οδηγηθούμε σε ανατροπή της καλής πορείας. Να θυμόμαστε τη διατήρηση της κοινωνικής φούσκας, και οι εμβολιασμένοι και οι ανεμβολίαστοι, να μην παραλείπουμε τα self test, να τηρούμε ολα τα μέτρα προστασίας. Να μην υπερβάλλουμε, να σκεφτόμαστε πρωτίστως πως θα προστατευθούμε, ιδίως τώρα με τη νέα μετάλλαξη», υπογραμμίζει ο κ. Τζανάκης.
Σε κάθε περίπτωση τα προγνωστικά μοντέλα είναι «μαύρα» για τον Δεκέμβριο, σε ό,τι αφορά τους θανάτους. Το πρώτο 10ήμερο του μήνα έχουν καταγραφεί 748 θύματα του κορωνοϊού στα νοσοκομεία. Υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχιστεί η μείωση των κρουσμάτων, θα φανεί μείωση και στους θανάτους το τρίτο 10ήμερο του μήνα, από τους 90 που καταγράφονται τώρα στους 65-70 ημερησίως. Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί θεωρούν ότι ο θλιβερός απολογισμός της λοίμωξης Covid-19 θα είναι από 1.500 έως 2.000 νεκροί για τον τελευταίο μήνα του έτους.
Το ταπεινό «όπλο» των self τεστ
Το «όπλο» των αυτοδιαγνωστικών τεστ καλούν οι ειδικοί να ενεργοποιήσουμε εφεξής, αρχής γενομένης από τα Χριστούγεννα, ώστε να μεγιστοποιήσουμε την προστασία μας αλλά και να προστατεύσουμε τους άλλους από τον κορωνοιό. Είναι ενδεικτικό της διαγνωστικής τους αξίας στον πόλεμο κατά του κορωνοιού ότι έχουν επιβεβαιωθεί μέσω αυτών περισσότερα από 201.000 θετικά κρούσματα τους τελευταίους εννέα μήνες.
«Είναι πολύ σημαντικό όλοι μας να αξιοποιήσουμε τα self test, ειδικά τις ημέρες των εορτών, των συναθροίσεων, των εξόδων. Η πρώιμη διάγνωση των ασυμπτωματικών φορέων κορωνοϊού είναι κέρδος για τους ίδιους και φυσικά για όλους όσοι θα έρχονταν σε επαφή μαζί τους. Η απομόνωση και η ενημερωση όσων επαφών είχαν είναι απαραίτητη σε τυχόν θετική διάγνωση ώστε να μη μεγαλώσει η αλυσίδα της μετάδοσης», εξηγεί ο κ. Παρασκευής.
Στο πλαίσιο αυτό χορηγούνται δύο self test για κάθε πολίτη δωρεάν από τα φαρμακεία ώστε να διασφαλισθούν οι Covid-free συναθροίσεις και επαφές που αναμένονται αυξημένες λόγω των εορτών. «Χάρη σε αυτά τα τεστ θα μειώσουμε το φορτίο στην κοινότητα πριν από τις γιορτές. Η χρήση των αυτοδιαγνωστικών ελέγχων πρέπει να μπει στη καθημερινότητα όλων μας, εμβολιασμένων και μη, εφόσον θέλουμε να παραμείνουμε ασφαλείς, τώρα που όλοι θα αυξήσουμε τις κοινωνικές μας συναναστροφές. Είναι σημαντικό και τα παιδιά, στη διάρκεια των διακοπών, να κάνουν αυτοδιαγνωστικό έλεγχο όταν πρόκειται να βρεθούν σε περιβάλλον με ευάλωτους συγγενείς και φίλους» τόνισε την περασμένη Πέμπτη κατά την τακτική ενημέρωση για την επιδημία η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Βάνα Παπαευαγγέλου.
