Ο ιός γρίπης των πτηνών που εξαπλώνεται στις γαλακτοκομικές φάρμες των ΗΠΑ θα μπορούσε να μεταπηδήσει στον άνθρωπο χωρίς να γίνει αντιληπτό και να προκαλέσει πανδημία, προειδοποιούν ειδικοί που μίλησαν στο πρακτορείο Reuters για τα κενά στην επιδημιολογική επιτήρηση.
Το στέλεχος Η5Ν1 της γρίπης των πτηνών έχει σκοτώσει εκατοντάδες εκατομμύρια άγρια πτηνά από το 2020 και προκαλεί σποραδικά κρούσματα σε πολλά είδη θηλαστικών, από τους θαλάσσιους ελέφαντες μέχρι τις οικόσιτες γάτες.
Φέτος εξαπλώθηκε για πρώτη φορά στις αγελάδες γαλακτοπαραγωγής στις ΗΠΑ, με 129 φάρμες σε 12 αμερικανικές πολιτείες να αναφέρουν κρούσματα. Οι υποψίες ότι ο ιός μπορεί να μεταδίδεται απευθείας μεταξύ θηλαστικών μεγαλώνουν τώρα την ανησυχία για κίνδυνο νέας πανδημίας, όπως συνέβη το 2009 με την «γρίπη των χοίρων» H1N1.
«Σχεδόν μοιάζει με πανδημία που εκτυλίσσεται σε αργή κίνηση» δήλωσε ο Σκοτ Χένσλεϊ, καθηγητής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. «Αυτή τη στιγμή ο κίνδυνος είναι μάλλον χαμηλός […] όμως αυτό μπορεί να αλλάξει σε μια στιγμή».
Όσο ταχύτερα γινόταν αντιληπτή μια μεταπήδηση του ιού στον άνθρωπο, τόσο πιο γρήγορα θα μπορούσε να αρχίσουν οι μαζικοί έλεγχοι, τα περιοριστικά μέτρα και η ανάπτυξη εμβολίων.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο κίνδυνος νέας πανδημίας είναι αυτή τη στιγμή χαμηλός, καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις μετάδοσης μεταξύ ανθρώπων.
Αν όμως ο ιός μεταλλασσόταν και αποκτούσε αυτή τη δυνατότητα, πόσο γρήγορα θα το μαθαίναμε;
Ελλιπής παρακολούθηση
Στις ΗΠΑ, η παρακολούθηση των αγελάδων σε ομοσπονδιακό επίπεδο περιορίζεται στα ζώα που περνούν τα πολιτειακά σύνορα. Οι πολιτειακοί κανόνες ποικίλουν και οι εργαζόμενοι που εκτίθενται σε άρρωστα ζώα συχνά δεν ελέγχονται, είπαν στο Reuters αξιωματούχοι υγείας και ειδικοί.
«Πρέπει να γνωρίζουμε ποιες είναι οι θετικές φάρμες, πόσες από τις αγελάδες τους είναι θετικές, πόσο γρήγορα εξαπλώνεται ο ιός, πόσο καιρό παραμένουν οι αγελάδες μολυσματικές, ποια ακριβώς είναι η οδός μόλυνσης» δήλωσε ο ιολόγος Ρον Φουσιέ του Ιατρικού Κέντρου «Έρασμος» στο Ρότερνταμ.
Η επιδημιολογική επιτήρηση στον άνθρωπο είναι «πολύ, πολύ περιορισμένη» παραδέχτηκε η Τζιν Μαράτσο, διευθύντρια του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων.
Η διαχείριση της κατάστασης περιπλέκεται από την ανάγκη συνεργασίας φορέων για την υγεία των ζώων με τις υγειονομικές υπηρεσίες.
Οι πανδημίες συχνά ξεσπούν χωρίς προειδοποιητικές ενδείξεις, όπως συνέβη στην περίπτωση της Covid-19. Αντίθετα, η γρίπη Η1Ν1 που προκάλεσε πανδημία το 2009 κυκλοφορούσε για χρόνια σε χοιροτροφία σε όλο τον κόσμο χωρίς να παρακολουθείται επαρκώς, είπε ο Χένσλεϊ.
Εμβόλια
Στις ΗΠΑ. τρία άτομα που είχαν επαφή με άρρωστες αγελάδες βρέθηκαν θετικά στην γρίπη των πτηνών Η5Ν1 και εμφάνισαν ήπια συμπτώματα. Το Μεξικό ανέφερε ένα κρούσμα διαφορετικού στελέχους Η5, ενώ κρούσματα από διαφορετικά στελέχη καταγράφηκαν σε Ινδία, Κίνα και Αυστραλία.
Η κατάσταση είναι αρκετά ανησυχητική ώστε να οδηγήσει την ΕΕ στην απόφαση να παραγγείλει «προπανδημικά» εμβόλια, τα οποία προορίζονται για υπαλλήλους εκτροφείων, κτηνιάτρους και άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου.
Οι φαρμακοβιομηχανίες που κανονικά παράγουν εμβόλια για την εποχική γρίπη θα μπορούσαν να αναλάβουν την παραγωγή πανδημικών εμβολίων. Δεδομένου όμως ότι τα περισσότερα εμβόλια γρίπης περιέχουν ιό που καλλιεργείται σε αβγά κότας, μια χρονοβόρα διαδικασία, θα περνούσαν τουλάχιστον έξι μήνες για να ετοιμαστούν τα πανδημικά εμβόλια, είπε ο Ουενπίνγκ Τσανγκ, επικεφαλής της υπηρεσίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Η αμερικανική κυβέρνηση βρίσκεται πάντως σε επαφή με την Moderna για την ανάπτυξη εμβολίου mRNA, το οποίο δυνητικά θα μπορούσε να παραχθεί ταχύτερα.
Σε κάθε περίπτωση, όλοι οι ειδικοί που μίλησαν στο Reuters συμφώνησαν ότι απαιτείται μια ισορροπία ανάμεσα στα προληπτικά μέτρα και την καταστροφολογία.
«Θέλουμε να επιστήσουμε την προσοχή» είπε η Ουέντι Μπάρκλεϊ, ιολόγος της βρετανικής Υπηρεσίας Ασφάλειας Υγείας, «χωρίς να λέμε ότι έρχεται το τέλος του κόσμου».
